دین و اندیشه

خواص صدقه

پرسش و پاسخ

کمک به کمیته امداد و موسسه‌های مشابه به عنوان صدقه، آیا موجب دفع بلا می شود؟

باید عرض کرد:
الف ) صدقه
در نگاه آیات و روایات یکی از موضوعاتی که در قرآن کریم و آموزه های آن مورد تأکید قرارگرفته، صدقه است که دارای انواعی می باشد. صدقه در فرهنگ اسلامی از جایگاه والایی برخوردار است و پاداش پرداخت صدقه و انفاق را خود خداوند بر عهده گرفته است آثار مترتب براین عمل خیرخواهانه و شرایط لازم برای بارشدن این آثار برآن، با تمسک به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام تبیین گردیده است. صدقه مصداق احیای امر ائمه علیهم السلام است. که حضرت رضا علیه السلام برای انجام دهنده ی آن از خداوند متعال آمرزش طلبیده و فرموده است: «رحم الله من احیا أمرنا» «صدقه» از صدق گرفته شده که به معنی راستی و درستی و مطابقت حرف و عمل و هماهنگی گفتار و اعتقاد و اعمال جوارحی است. مهریه ی زن از این جهت صداق گفته می شود که گواه صدق و راستی اعتقاد در دوستی است این کلمه طبق تعریف قاموس المحیط به معنای چیزی که انسان از مال خود و به قصد رضای خدا بدهد،است و اعم از زکات و غیرآن می باشد.چیزی است که به قصد قربت ودر اصل به صورت تبرعی پرداخت می شود.
مفهوم لغوی صدقه گسترده است و هرگونه هزینه ای را که برای رضای خدا انجام شود،شامل است. صدقه دارای اقسام مختلفی است و هرکدام جایگاه و احکامی دارد،
در روایات نیز برای آن مفهومی گسترده تر قابل برداشت است. مثلاً روایتی از امام صادق علیه السلام است که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: «کل معروف صدقه» یعنی هر کار نیکی صدقه است. و از ایشان نقل شده است که:«صدقه یحبها الله اصلاح بین الناس إذ تفاسدوا و تقارب بینهم إذا تباعدو». یعنی صدقه ای که خداوند آن را دوست دارد، آشتی بین مردم است و به هم نزدیک کردن آنان آنگاه که بین آنها اختلاف باشد یا از هم دور باشند.
درجای دیگرپیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:«تصدقوا علی اخیکم بعلم یرشده و رأی یسوده. یعنی به برادر دینی خود به وسیله ی دانش که او را راهنمایی کند و مشاوره ای که او را به هدف رساند،صدقه دهید.
در روایات همچنین از حفظ زبان و گفتارنیک به صدقه یاد شده و بهترین صدقه،صدقه ی زبان ـ که مانع ازخونریزی می شودـ بیان شده است.
در قرآن نیزصدقه مفهومی گسترده دارد و اختصاص به مال ندارد،بلکه پرداخت بخشی ازنعمت هایی که دراختیارانسان است به دیگری،خواه نعمت مادی باشد یا معنوی را شامل است.
در آیه 88 سوره یوسف، آمده است که فرزندان یعقوب، آنگاه که بر یعقوب وارد شدند،گفتند: ای عزیز مصر! بر ما و خانواده ی ما ناراحتی وارد شده و کالای کمی برای خرید مواد غذایی آورده ایم پس شما پیمانه ی ما را برای ما کامل کن و «تصدق علینا» که خداوند بخشندگان را پاداش می دهد.
ب ) آثارصدقه
ازنگاه قرآن کریم و روایات صدقه به معنای عام آن دارای آثار متعددی است و ارزش والایی دارد که به بعضی از آنها اشاره می گردد:
1 . صدقه و دفع بلا
قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله :« الصَّدَقَةُ تَمنَعُ سَبعینَ نَوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ ، أهوَنُها الجُذامُ والبَرَصُ . »
پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : صدقه ، هفتاد نوع بلا را دفع مى کند که ساده ‌ترین آنها جذام و پیسى است .
*قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : الصَّدَقةُ تَسُدُّ سَبعِینَ باباً مِن الشَّرِّ .
پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : « صدقه ، هفتاد دَرِ بدى را مى بندد .
* قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : الصَّدَقَةُ تَدفَعُ مِیتَةَ السُّوءِ . پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : صدقه از مردن بد و دلخراش جلوگیرى مى کند .
* قال رسولُ اللَّهِ صلى الله علیه وآله : تَصَدَّقُوا وداوُوا مَرضاکُم بالصَّدَقَةِ ؛ فإنَّ الصَّدَقةَ تَدفَعُ عنِ الأعراضِ والأمراضِ ، وهِیَ زیادَةٌ فی أعمارِکُم وحَسَناتِکُم . پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : صدقه بدهید و بیماران خود را با صدقه درمان کنید ؛ زیرا صدقه از پیشامدهاى ناگوار و بیماریها جلوگیرى مى کند و بر عمر و حسنات شما مى افزاید .
* قال الإمامُ علیٌّ علیه السلام : الصَّدَقةُ دَواءٌ مُنجِحٌ . امام على علیه السلام : صدقه ، دارویى مؤثر است. اجل قطعی ومحتوم را با صدقه نمی توان دفع کرد.
2 .صدقه و تطهیرجان و مال
صدقه موجب تطهیراموال و جان انسان است. قرآن کریم در این مورد می فرماید: «خذ من أموالهم صدقه تطهّرهم و تزکیهم بها.توبه،/ 103- یعنی ازاموال آنها صدقه بگیر تا موجب تطهیر و تزکیه آنها باشد. این آیه گرچه در مورد زکات است و براساس این آیه مقدار معینی اززکات، باید پرداخت شود اما اثرآنکه تطهیرانسانی است اختصاص به زکات واجب ندارد بلکه اگر زکات واجب با اینکه وظیفه است،موجب تطهیراست،انفاقات مستحب و بویژه صدقات پایدارکه اثرآن درتاریخ می ماند،به طریق اولی دارای چنین اثری خواهد بود.
3 . صدقه و آرامش روانی
قرآن در مورد اثرانفاق و صدقه می فرماید: «آنها که اموال خود را شبانه یا روزانه و به صورت آشکار یا در خفا انفاق می کنند،اجرآنان نزد پروردگار است و آنها را حزن و اندوهی نباشد. بقره،/274 نزول آیه درمورد امیرمؤمنان علیه السلام است که چهار درهم صدقه داد یک در روز، یکی در شب، یکی به صورت آشکار و یکی پنهانی،
اما اولاً آیه اختصاص به مورد خود پیدا نمی کند و الفاظ آن شمول داشته و همه ی انفاقات واجد این ویژگی را شامل است بر فرض هم که اختصاص پیدا کند بازحکم مورد آیه، در تمام موارد مشابه دیگرجاری است. بنابراین هرگاه انسان اموال خود را در راه خدا انفاق کند،یک اثر روانی یعنی از بین رفتن حزن و اندوه و به وجود آمدن آرامش روحی را به دنبال دارد. ازطرفی چنین انسانی خوشحال است که به ندای فطرت خود مبنی برانجام کارخیر و کمک به دیگران پاسخ داده و عملی را انجام داده که موجب شادی و رضایت دیگری است. از سوی دیگر نیزمطمئن است که روز قیامت اجر و پاداش آن را ازخداوند می گیرد و لذا احتمال تحمل ضرر منتفی است زیرا آنچه را پرداخته،خداوند دریافت نموده و البته که: «إنّ الله لا یضیع أجرالمحسنین». توبه، 120/یعنی خداوند پاداش نیکوکاران را نابود نمی کند. پس آنچه پرداخته یا انجام داده اند بدون عوض نمی ماند.
4 . بازگشت سود صدقه به پرداخت کننده
ازنگاه آموزه های قرآنی کسی که صدقه پرداخت می کند، ضرر نمی کند بلکه در حقیقت سود این عمل به خود او باز می گردد. قرآن می فرماید:انفاق خیری که انجام می دهید برای خودتان است و سود آن به شما باز می گردد. بقره،/ 272 بنابراین خداوند تضمین کرده به کسی که این عمل را انجام دهد،سود برساند. کما اینکه پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: «استنزلو الرزق بالصدقه». یعنی به وسیله ی صدقه،اسباب نازل شدن روزی خود را فراهم آورید.حال اگر سود صدقه به خود انسان باز می گردد پس صدقات ماندگار باید طرفدار بیشتری داشته باشد و انسان بیشتر به دنبال آن باشد زیرا آن،سرمایه گذاری ثابت است و سود آن دائمی است. از نظر اجتماعی نیز این دیدگاه قابل قبول است زیرا در صورت پرداخت صدقات و انفاقات، مردم و بویژه محرومین نسبت به آن شخص خوش بین می شوند و او از آسیب های احتمالی ناشی از شکاف بین طبقات اجتماعی در امان است.او همچنین مورد عنایت مردم قرار گرفته و دعای خیرآنان شامل اوست و در فرصت هایی که پیش می آید مردم او را بردیگران ترجیح داده و این امر موجب رشد و پیشرفت می گردد.
5 . صدقه و آمرزش گناه
قرآن کریم در مورد آثار صدقه می فرماید: اگر صدقات را آشکارا پرداخت نمایید خوب است لکن اگر آنها را مخفی نموده و به فقرا بپردازید برای شما شایسته تر و موحب بخشیده شدن گناهان شماست. بقره،/ 271 در این آیه اشاره به پرداخت پنهانی صدقه دارد و صدقه ای را کفاره ی گناه می شمارد که در پنهان پرداخت شود. در روایات نیز وارد شده است که انفاق پنهانی موجب فرونشستن خشم خداست وگناه انسان را از بین می برد، همانگونه که آب آتش را خاموش می کند.
در عین حال آمرزش گناه از آثار پرداخت صدقه است و علت اخفا دراین آیه است که قصد قربت و رضای خدا،درآن قطع تر است پس چنانچه صدقه ی آشکار هم، به طور خالص برای رضا خدا باشد و به دور از منت و ایذای گیرنده ی آن انجام شود،همان اثر را می تواند داشته باشد.
نکته مهم
تردیدی نیست که هریک از دو نوع انفاق علنی و مخفی،اگربه قصد قربت و در راه خدا باشد، دارای اثری مفید است. گاه بهتراست صدقه درپنهان انجام شود و گاه به طور آشکار و این انسان است که باید با درک شرایط، بهترین آن را انتخاب نماید. گاه انفاق آشکار موجب ترغیب و تشویق دیگران و رایج شدن یاری رساندن به دیگران و انجام کار خیر می شود. وقتی انسان چیزی را وقف می کند یا مدرسه و پل و بیمارستان می سازد،اگر دیگران مطلع شوند آنان نیز دست به آن کار می زنند و این موجب رشد و افزایش کارهای خیراست. انفاقات واجب یعنی زکات اگر علنی ادا شود پرداخت کننده ی آن در معرض تهمت فرار از وظایف شرعی قرار نمی گیرد و گاه انفاق مخفی مناسب تراست و آن در صورتی است که اگر علنی دست به انفاق بزند در معرض ریا باشد یا موجب منت و اذیت برای گیرنده ی آن باشد و یا برای وی کسر شأن تلقی شود.دراین صورت بهتراست به صورت مخفی انجام گردد.

خواص صدقه

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا