شایعه پراکنی

سلام از این که شما را در یافتن پاسخ همراهی می کنیم خوشحالیم. با قدردانی از هوشیاری شما، در پاسخ باید گفت: شایعات از آن جایی که بنیادهای ارزشی و اخلاقی جامعه را از میان می برد و هنجارها را تهدید می کند و پایه های اطمینان و اعتماد اجتماعی را سست یا نابود می سازد، به عنوان ناهنجاری از سوی عقل و عقلا و گناه و جرم از سوی شریعت و قانون مورد توجه قرار گرفته است. از این رو خداوند در قرآن هم آن را گناهی بزرگ برشمرده و هم برای شایعه سازی و شایعه پراکنی، مجازاتی را در دنیا و آخرت درنظر گرفته است.
خداوند به صراحت دو دسته از شایعات را حرام دانسته است که عبارتند از: شایعات مرتبط با اصول امنیتی جامعه (نساء: 83 و احزاب: 60 و 61) و شایعات ناموسی و جنسی (نور: 11 تا 19). از سوی دیگر برای پیشگیری از ارتکاب چنین جرم و گناهی، از مومنان خواسته شده که شایعات مرتبط با امنیت اجتماعی جامعه چون اخبار جنگی را پس از شنیدن، در اختیار رهبران و مسئولان جامعه بگذارند و اجازه ندارند آن را در جایی پخش کنند مگر پس از اطلاع از صحت آن (نساء: 83). در مورد شایعاتی که درباره مومنان نیز شنیده می شود، می بایست این گونه عمل کرد و مومن باید از شایعه پراکنی نسبت به مومنان خودداری ورزد. (نور: 11 تا 17)
بنابراین پیشگیری و تهدید به مجازات و گناه شمردن از روش هایی است که قرآن برای مقابله با شایعات در پیش گرفته است. خداوند در آیات سوره نور شایعه سازان و شایعه پراکنان را تهدید می کند و در آیه 60و 61 سوره احزاب آنان را در صورت تداوم شایعه پراکنی، به تبعید و اعدام تهدید می کند.
شایعاتی که از نظر قرآن جرم تلقی می شود، مجازاتی چون تبعید و اعدام دارد. این، افزون بر مجازاتی است که خداوند برای آنان در آخرت در نظر گرفته است. (نور: 11 تا 19) همچنین عدم قبولی سخن شایعه سازان و شایعه پراکنان و عدم اعتماد اجتماعی و مقبولیت رفتار و کردار و در یک کلام طرد اجتماعی، از جمله مجازات های دنیوی برای آنان است.
خداوند در آیاتی چون 144 و 173 سوره آل عمران، آیه 83 سوره نساء و آیات 11 تا 17 سوره نور از طرد اجتماعی شایعه سازان و شایعه پراکنان به عنوان یک شیوه مبارزه و مقابله با شایعات سخن می گوید؛ زیرا عدم توجه به شایعه سازان و عدم توجه به محتوای آن پیش از تحقیق، و واکنش منفی نشان دادن به شایعه پراکنان می تواند درصد شایعه را به شدت کاهش دهد، اما اگر مردم به شایعه توجه کنند و براساس آن واکنش نشان دهند، شایعه سازان تشویق می شوند، چنان که گوش دادن به شایعات و همراهی با شایعه پراکنان می تواند شایعات را افزایش داده و شایعه سازان را گستاخ تر نماید. این گونه است که شایعه همانند بهمنی بر سر جامعه فرود می آید و جامعه را به شدت تخریب می کند.
تکذیب شایعات پیش از اثبات محتوا و درستی آن و دروغگو جلوه دادن شایعه سازان می تواند یک شیوه مقابله با شایعه سازان به شمار آید. (نور: 11 تا 17)
عدم زودباوری و واکنش منفی نشان دادن در برابر شایعات چون تعجب کردن و یا بی توجهی به اخبار بی منبع و سند و شاهد، عامل مهمی در مقابله با شایعه سازی و شایعه پراکنی است که آیات پیش گفته بدان توجه داده است.
باشد با بهره گیری از شیوه های قرآنی و مقابله با شایعات، اجازه ندهیم تا امنیت کلی و ملی جامعه درخطر قرار گیرد و آرامش و آسایش از آن سلب گردد و دشمنان و شایعه سازان به اهداف خویش دست یابند.
اما در مورد تأثیرات اقداماتی که در مقابله با شایعات باید انجام دهیم توجه به این سخن امام راحل خالی از لطف نیست که ما مأمور به وظیفه هستیم، نه مأمور به نتیجه. البته باید در حد توان و با در نظر گرفتن تأثیرات مثبت یا منفی آن اقدام کنیم.
پژوهشگران می گویند شایعات منتشرشده روی شبکه های اجتماعی به چهار گروه تقسیم شده و مورد بررسی قرار می گیرند:
اطلاعات غلط (گمراه کنند): مواردی که در آن به شکل غیرعمد و یا ناخواسته اطلاعات غلط منتشر می شوند.
ایجاد جنجال و تشویش: مثل موارد انتشار اطلاعات جنجال برانگیز در مورد واکسن های ضد سرخک و اوریون، پنیسیلین های چینی و شیوع هپاتیت.
نشر اکاذیب: مواردی که اطلاعات غلط و کذب با اهداف مخرب و زیانبار منتشر می شوند.
کمانه زدن: به عنوان مثال مواردی مثل پیش بینی و پخش شایعه در مورد احتمال افزایش نرخ بهره بانکی، کاهش قیمت خودرو ،حذف یارانه ها و مواردی از این دست.
باید توجه داشت که همه ما، به عنوان عضوی از پیکره اجتماع این وظیفه خطیر را بر عهده داریم که از شایعه و شایعه سازی جلوگیری کنیم چرا که اگر روزی عضوی از اعضای این پیکره واحد آسیب ببیند و در تیررس قرار داشته باشد، هر کدام از ما به نحویی از این آسیب ها مصون نخواهیم بود. بنابراین منابع زیر برای مراجعه شما و یافتن پاسخ شایعات شبکه های اجتماعی معرفی می گردد:
http://shayeaat.ir/
http://www.shaye.ir/
http://siasi.porsemani.ir/