آثار لقمه حرام و قناعت
سلام .استجابت دعادرنان حلال است نه قیل وقال ..غناوعزت درغناعت است..مرحوم مجتهدی تهرانی
در دین اسلام به فرد مسلمان اجازه داده نمی شود که از هر طریقی کسب کند یعنی مال بدست آورد یا مایحتاج خود و خانواده خویش را تامین کند بلکه مسلمان باید از مسائل مربوط به کسب و کار اطلاع داشته باشد و تنها از راههای حلال (به معنای جایز و روا) کسب داشته باشد.
با نگاه به آیات قرآنی درمییابیم که قرآن هرگز ما را به چشم پوشی از مواهب الهی دعوت نکرده است و فقر را ارزش و نعمت به حساب نیاورده و همیشه آدمی را دعوت به فعالیت نموده است تا از طریق کار و کوشش خود به روزی حلال دسترسی داشته باشد و دستور داده است که از روزی حلال و پاکیزه بخورید:
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً وَلاَتَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»؛ ای مردم، از آنچه در زمین است حلال و پاکیزه بخورید و از شیطان پیروی نکنید که او برای شما دشمنی آشکار است. (سوره بقره/168)
«…کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ…»؛ از نعمتهای پاکیزهای که به شما روزی دادهایم، بخورید.(سوره بقره/57)
در این آیات مراد از طیبات، چیزهای حلال و پاکیزه است که خداوند متعال روزی بندگانش قرار داده است و به حالت دستوری آورده است که از حلال و طیب تناول کنید.
ب ) عدم استجابت دعا
یکی از عوامل عدم استجابت دعا لقمه حرام است .
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که لقمه حرامی بخورد، تا چهل روز نمازش قبول نمی شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی گردد و هر گوشتی که در بدن او از حرام روییده شود، به آتش جهنّم سزاوارتر است و هر لقمه حرامی، باعث روییدن گوشت در بدن می شود».[سفینة البحار، ج1، ص24.]و نیز فرمود: « کسی که دوست دارد دعایش مستجاب شود، باید از درآمد و خوراک حلال و پاکیزه بهره مند شود و از حرام بپرهیزد».[سفینة البحار، ج1، ص24.]شخصی به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود. حضرت فرمود: «خوراک خودت را پاک گردان و از حرام خواری دوری کن».[عدة الداعی، ص110.]خداوند متعال به عیسی بن مریم فرمود: «به ظالمین بنی اسرائیل بگو: در حالی که مال حرامی در تصرف آنهاست، مرا نخوانند که در این حال مورد لعن من واقع می شوند و آنها را از نعمت هایم، دورشان می سازم».[عدة الداعی، ص110.]
ج ) قناعت
قناعت در لغت به معنای بسنده کردن به مقدار کم، از کالای مورد نیاز، و رضایت به چیزی است که نصیب شخص می شود. (طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج 4، ص 384) در احادیث گاهی کلمه قناعت به معنای مطلق رضایت به کار رفته است. امام علی علیه السلام در نامه ای به عثمان بن حنیف می فرماید: «آیا قناعت کنم و راضی باشم که بگویند او امیرالمؤمنین است و با آنها در سختیهای روزگار مشارکت نداشته باشم؟» (نهج البلاغه، نامه45)
در علم اخلاق قناعت در مقابل حرص استعمال می شود. صفت قناعت موجب می شود که شخص به مقدار نیاز و ضرورت بسنده کند و زاید بر آن را نطلبد. (ر. ک: جامع السعادات، ملا مهدی نراقی ص 101- 100 ) .
بنابراین می توان گفت قانع کسى است که به مقدارمورد نیاز بسنده مى کند و به سهم خویش راضی است . قناعت نمودن از مناعت طبع و بزرگواری و زهد و تحمل آدمی است ، در حالی که بخل صفت رزیله و ناشی از حقارت نفس و نمود خودخواهی انسان است .
د ) قناعت، موجب سرافرازی و عزت انسان
یکی از عوامل اساسی عزت و افتخار انسان در اجتماع، قناعت است . چون قناعت موجب می شود انسان از حرص و طمع نسبت به دنیا پرهیز کند و حرص و طمع از عوامل ذلت و خواری انسان هستند . چنانکه امام علی علیه السلام فرمودند: «الطمع رق مؤبد; طمع ورزی، بردگی همیشگی است .» حرص، طمع، عشق و علاقه به دنیا و دنیازدگی موجب می شود که آدمی برای به دست آوردن دنیا دست به هر کاری بزند و خود را در مقابل هر کسی کوچک و ذلیل کند، و در مقابل، قناعت موجب دوری از این امور و رسیدن به عزت و سربلندی است .چنانکه حضرت علی(ع) می فرمایند: عزّت و سربلندی نتیجه قناعت است . پس میوه قناعت عزت و آبرو برای انسان است و طمع ذلت نفس را در پی دارد و آدمی را برده می کند.
آثار لقمه حرام و قناعت