شورای نگهبان
طبق قانون مصوبات مجلس شورای اسلامی باید توسط شورای نگهبان بررسی و تایید شوند و شورای نگهبان مصوبات را از جهت مغایرت با شرع یا قانون اساسی مورد بررسی قرار میدهد.
در این فرایند در مورد مغایرت با شرع فقط رای ۶ فقیه ملاک است(البته ۶ حقوقدان حق اظهارنظر دارند ولی حق رای ندارند) اما از جهت مغایرت با قانون اساسی هر ۱۲ نفر مصوبه را مورد بررسی قرار داده و رای گیری میکنند.
شبهه ای که عمدتا در این مورد ایجاد میکنند بخصوص برای دانشجویان علوم سیاسی و حقوق، این است که اگر بحث فقه تخصصی است و فقط فقها حق اظهار نظر دارند پس بحث حقوقی هم تخصصی است و فقط حقوقدانان حق اظهار نظر دارند و حتی بعضی از نویسندگان کتب حقوقی بر این نظر تاکید و اصرار دارند.
خب قاعدتا میتوان پاسخهایی به این شبهه و بعبارتی نقد و اعتراض داد اما پاسخ قانع کننده برای کسانی که در مقام استادی این موضوع را مطرح میکنند چیست؟!
همانطور که اشاره فرموده اید در اصل نود و ششم قانون اساسی چنین آمده است« تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام با اکثریت فقهای شورای نگهبان و تشخیص عدم تعارض آنها با قانون اساسی بر عهده اکثریت همه اعضای شورای نگهبان است .» از آنجا که تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلامی ، نیازمند آشنایی لازم با احکام اسلامی و مبانی آن می باشد ، از این رو این وظیفه بر عهده اکثریت فقهای شورای نگهبان قرار داده شده است . اما تشخیص عدم تعارض قوانین با قانون اساسی، نیازمند تخصص حقوقی نبوده و همه افرادی که با قانون اساسی آشنایی داشته باشند ، می توانند تعارض یا عدم تعارض مصوبات مجلس با قانون اساسی را تشخیص دهند. بنابر این تناقضی در این قانون وجود ندارد زیرا اینجا بحث تخصصی بودن حقوق در میان نیست ، تا شبهه شود که چرا فقه به عنوان یک تخصص پذیرفته شده اما حقوق نه . اینکه حقوق یک تخصص است در جای خود پذیرفته شده است ولی این مسأله ارتباطی با تخصصی بودن حقوق ندارد زیرا موضوع این اصل ، تشخیص عدم تعارض قوانین مصوب مجلس با قانون اساسی است که نیازمند تخصص حقوقی خاصی نبوده و نوعاً با آشنایی با قانون اساسی چنین توانایی به دست می آید بر خلاف تشخیص مغایرت با احکام اسلام که نیازمند آشنایی و آگاهی از مبانی و احکام اسلامی و اشراف به آن و فقاهت است .البته در مواردی که نیاز به تخصص و تبیین حقوقی است ، از تخصص اعضای حقوقدان این شورا استفاده می شود .
شورای نگهبان