منظور از لوح محفوظ

«لوح محفوظ» مرتبه ای از علم الهی است که آنچه در آن نوشته شده به هیچ وجه دگرگونی در آن راه ندارد و کاملا محفوظ است. در مقابل آن لوح «محو و اثبات» به مرتبه ای گفته می شود که چیزی در آن نوشته شود و سپس محو گردد و به جای آن چیز دیگری نوشته شود. به عبارت دیگر لوح: حکایتگر موجودی است که در آن مفاهیم، معلومات و حقایق کلی جهان هستی مضبوط و ثبت است. از این حقیقت به «کِتابٌ مُبِینٌ» ؛ (5:15) (نوشته آشکار)، «أُمُّ اَلْکِتابِ»؛ (3:7) (اصل کتاب)، «کِتابٌ حَفِیظٌ»؛ (50:4)/} (نوشته مصون از تغییر)، کِتابٍ مَکْنُونٍ؛(56:78) (کتاب پوشیده)، «کِتابٍ مَسْطُورٍ» ؛ (52:2) (کتاب نوشته شده) و «لَوْحٍ مَحْفُوظٍ»؛(85:22) (صفحه نگاه داشته شده) یاد شده است، (ر.ک: رسائل توحیدی، صص 174 – 177).این سخن را به نوع دیگر می توان بیان کرد و آن این که علم خداوند دارای دو مرحله است «علم به مقتضیات و علل ناقصه» و «علم به علل تامه» آنچه مربوط به مرحله دوم است و از آن به «ام الکتاب» و «لوح محفوظ» تعبیر می شود و آنچه مربوط به مرحله اول است به «لوح محو و اثبات» تعبیر می گردد. وگرنه لوحی در گوشه ای از آسمان گذارده نشده که چیزی در آن بنویسند و یا محو کنند.(ر.ک: تفسیر نمونه، ج 10، ص 242، ج 24، ص 148 و ج 5، ص 271، ج 8، ص 328 و تفسیر المیزان، ج 13 ، ص 133 و ج 2، ص 22).