دین و اندیشه

اهل سنت و امام

پرسش و پاسخ

معنای خلیفه و امام از مولی در کلمات بزرگان عامه چیست؟

پاسخ کوتاه:
برخی از علمای اهل سنّت مانند ابوحامد غزالی، محمدبن طلحه شافعی و …. «مولی» را در حدیث غدیر به معانی مورد نظر شیعه گرفته‌اند.

بعضی از علمای اهل سنّت که «مولی» را در حدیث غدیر به معانی مورد نظر شیعه گرفته‌اند به شرح زیرند.

1 ـ ابو حامد غزالی (505 هـ) وی همان‌گونه که در شرح حال و شناخت شخصیت او می‌آید یکی از اعاظم و أکابر علمای اهل سنّت است که این گونه می‌گوید:
لکن حجت روی خود را آشکار نمود و جمعیت مردم برای شنیدن متن خطبه حدیثی که در روز غدیر خم که مورد اتفاق همه می‌باشد جمع گردیدند. [در آن خطبه] پیامبر می‌فرماید: «هرکس من مولای اویم علی مولای اوست». همین جا بود که عمر به علی گفت: یا ابا الحسن! تبریک، تبریک! از این به بعد تو مولای من و مولای هر زن و مرد مؤمنی گردیدی.
این سخن عمر در حقیقت تسلیم در برابر امر و رضایت و تحکیم آن بود. امّا بعد از آن بود که هوی و هوس برای حبّ ریاست بر او غلبه کرد و او عمود خلافت را به دوش گرفت. و قرار‌ها و پیمان‌ها در خفقان هوی و هوس و زد و خورد نیزه‌ها و ازدحام اسب‌ها و سپاهیان و لشکر کشی برای فتح کشور‌ها فراموش شد و آنها از شراب هوی و هوس سیراب گردیدند.
و به همین خاطر بود که مردم به همان اختلافات روز اوّل بازگشتند و عهد و پیمان خود را پشت سر افکنده و آن را به قیمتی اندک فروختند.
مجموعة رسائل الإمام الغزالی، کتاب سر العالمین ص483 ، طبعة مصححة منقحة، إبراهیم أمین محمد، المکتبة التوفیقیة.
2 . محمد بن طلحة شافعی (652هـ)
محمد بن طلحه شافعی از علمای بزرگ اهل سنّت در قرن هفتم هجری است وی‌ می‌گوید:
معناى حدیث غدیر این است: هر کس که من بر او أولى و سزاوارتر و یا ناصر و وارث و یا پشتیبان و دوست صمیمی او هستم علی هم برای او این چنین است. و این کلام صریح در تخصیص علی به این منقبت بلند بوده و او را برای دیگران مانند خود قرار داده و این خصوصیت را برای دیگری قائل نشده است .
از این رو دانسته می‌شود که: این حدیث از أسرار سخن خدای تعالى است … که [مضمون آن] در آیه مباهله نیز آمده. پس به درستی که علی از همه کس بر مؤمنین اولی و سزاوارتر است و ناصر مؤمنین و سید آقای مؤمنین است. و هر معنایى که أمکان داشته باشد از لفظ «مولی» برای رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم إثبات کنیم همان را برای علی می‌توان ثابت نمود. و این مرتبه‌ای بلند و والا و منزلتی دست نیافتنی و درجه‌ای عالی و مکانتی رفیع است که پیامبر آن را به علی و نه به دیگری اختصاص داده است.
و از این روست که روز غدیر روز عید و موسم سرور برای دوست‌داران علی [علیه السلام‌] گشته است.
مطالب السئول، ص 45-44
3 . سبط ابن الجوزی (654هـ)
ابن حجر در «الصواعق المحرقه» و سمهودی در «جواهر العقدین» این مطلب را از کتاب او «تذکره خواص الأمه فی معرفة الأئمه» نقل می‌کنند: 
… معنای دهم برای مولی به معنى أولى و سزاوارتر است. خداوند تعالى می‌فرماید: «فالیوم لا یؤخذ منکم فدیة ولا من الذین کفروا مأواکم النار هی مولاکم» در این جا نیز مولی به معنی أولى و سزاوارتر به خود شماست.
پس مراد از حدیث غدیر: اطاعت مخصوصة [از علی علیه السلام‌] است پس [برای حدیث غدیر] معنای دهم متعین گردید. و معنای آن این است: کسی که من برای او سزاوارترم از این به بعد علی بر او سزاوارتر است.
و به همین معنى حافظ أبو الفرج یحیى ابن سعید ثقفی أصبهانی در کتابش «مرج البحرین» تصریح نموده است. وی این روایت را با إسنادش به مشایخ خود روایت کرده و گفته:
رسول الله دست علی راگرفت و فرمود: هر کس من ولی او بر او از خود او سزاوارترم از این به بعد علی بر او سزاوارتر است.
پس دانسته شد که تمام معانی کلمه «مولی»به معنای دهم بازگشت کرد.
و دلیل بر این مطلب نیز سخن خود رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم در ابتدای حدیث غدیر است که فرمود: «ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟»
که این سخن نص صریح در إثبات إمامت علی و لزوم قبول اطاعت از او است.
تذکرة خواص الأمة، ص ، 34 -30.
4 . محمد بن یوسف کنجی شافعی (658 هـ)
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم به علی [علیه السلام‌] فرمود: «اگرکسی را به جای خود برگزیدم از تو شایسته‌تر ندیدم و این حدیث اگر چه بر خلافت دلالت نمی‌کند ولی حدیث غدیر خم دلالت برتولیت دارد که همان استخلاف(به خلافت برگزیدن) می‌باشد. و این حدیث یعنی حدیث غدیر خم ناسخ هر خلافت دیگری است چون این اتّفاق در آخر عمر آن حضرت روی داده است.
کفایة الطالب فی مناقب أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب 166 – 167
5 . سعید الدین فرغانی
… رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم [حضرت] علی [علیه السلام‌] را وصی خود و قائم مقام خود قرار داد و فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه». واین واقعه در روز غدیر خم بود …
شرح تائیة ابن فارض ر . ک . نفحات الأزهار، آیه الله سید علی میلانی، ج 9، ص 203.
6 . تقی الدین مقریزی (840هـ)
مقریزی از شخصی به نام ابن زولاق مطلبی نقل می‌کند و بدون ردّ آن این گونه می‌آورد:
ابن زولاق گفته است: در روز هجده ذی الحجة سال 362 هـ که این روز غدیر می‌باشد جمعی از مردم أهل مصر و مغاربه و توابع آن برای دعاء دور یکدیگر جمع می‌شوند، چون این روز، روز عید است، به این علّت که رسول الله صلى الله علیه وسلم أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب را در این روز به خلافت برگزید…
المواعظ والاعتبار بذکر الخطط والآثار، ج 2 ، ص 220 .
7. شهاب الدین دولت آبادی
حدیث غدیر بر خلافت و نیابت أمیر المؤمنین علیه السلام از جانب رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم و نیز بر وجوب إطاعت و تبعیت از او دلالت دارد.
من کتابه هدایه السعداء، مخطوط، ر. ک . نفحات الأزهار، آیه الله سید علی میلانی، ج 9، ص 211 .
8 . مولوی محمد إسماعیل دهلوی برادرزاده دهلوی معروف که کتاب عبقات در پاسخ به او آمده است.
مولوی محمد إسماعیل برادرزاده دهلوی معروف که طرفداران و معتقدین زیادی در سرزمین هندوستان دارد در رساله‌ای که آن را در بیان حقیقت إمامت نوشته، کلامی صریح در دلالت حدیث غدیر طیق اعتقاد امامیه دارد.
وی در این کتاب این گونه آورده است:
از جمله این امور (در معنای حدیث غدیر) ثبوت ریاست است، یعنی همان‌گونه که أنبیاء الهی نوعی از ریاست را نسبت به امت خویش داشته و می‌توانستند در امور دنیایی امت‌های خود دخالت کنند برای رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم نیز چنین اختیاری وجود دارد همان‌گونه که در سخن خداوند تعالى آمده: « النبی أولى بالمؤمنین من أنفسهم» ونیز در أمور أخروی نیز بر امت خود ولایت دارند که در قول خداوند آمده: «فکیف إذا جئنا من کل أمة بشهید وجئنا بک على هؤلاء شهیدا»
همین‌طور برای إمام نیز همین اختیارات وجود دارد. یعنی: همان ریاست بر أمت در امور دنیا و آخرت وجود دارد، لذا پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم [در روز غدیر] فرمود: «ألستم تعلمون أنی أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ قالوا: بلى. فقال: اللهم من کنت مولاه فعلی مولاه».
نزهه الخواطر، ج 7 ، ص61 – 56
 

اهل سنت و امام

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا