دین و اندیشه
سن ازدواج و ازدواج به موقع
سن ازدواج چه زمانی است ؟
صرف نظر از این که سن ازدواج چه سنی است و به چه شرایطی بستگی دارد، باید اذعان داشت یکی از عوامل مهم در تداوم ازدواج، سن ازدواج زوجین است.دانشمند معروف، ویل دورانت، [1] درباره ترغیب به ازدواج و فواید آن می گوید: «اگر راهی پیدا شود که ازدواج در سال های طبیعی انجام گیرد، فحشا، امراض روانی، تنهایی بی ثمر، عزلت ناپسند و انحرافات جنسی که زندگی را لکه دار کرده است، تا نصف تقلیل خواهد یافت… . عشق جنسی جوانان، زودتر از توانایی اقتصادی شان فرا می رسد، ما نباید از این پیشامد روگردان باشیم و بگذاریم آن عشق افسرده شود و بمیرد. ازدواجی که بر پایه عشق تازه و نمرده دختر و پسر انجام می شود، در طی سال های دراز، زندگی آنها را معطر و خوش بو می کند وگرنه عمیق و طبیعی و آرمانی نخواهد بود». [2]پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: « مَا مِنْ شَابٍّ تَزَوَّجَ فِی حَدَاثَةِ سِنِّهِ إِلَّا عَجَّ شَیْطَانُهُ یَا وَیْلَهُ یَا وَیْلَهُ عَصَمَ مِنِّی ثُلُثَیْ دِینِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ الْعَبْدُ فِی الثُّلُثِ الْبَاقِی؛ [3] هیچ جوانی نیست که در ابتدای جوانی ازدواج کند مگر آنکه شیطانش فریاد برآورد که وای وای دو سوم دینش را از من حفظ کرد؛ بنابراین بنده باید برای حفظ یک سوم باقیمانده تقوای خدا را در پیش گیرد.»
گرچه تشویق های گوناگون این چنینی از زبان ائمه(علیهم السلام) نسبت به ازدواج در سن جوانی و کراهت از تجرّد و رهبانیت چنین می رساند که اسلام در الگوی مطلوب خود، پایین بودن سن ازدواج را اصل می داند؛ امّا حقیقت آن است که سنّ مشخصی برای ازدواج مقرّر نگردیده است.
از سوی دیگر شواهد بسیاری نشان می دهد علاوه بر سن، متغیرهای دیگری نیز در تعیین زمان مناسب ازدواج مورد توجه است که به تبع آنها، معیار سنّی نیز نوسان می یابد. در حقیقت به راحتی نمی توان گفت مناسب ترین سن برای ازدواج هر فرد چه زمانی است؛ زیرا علاوه بر بلوغ شرعی (جسمی- جنسی)، بلوغ عقلانی، بلوغ اجتماعی و شخصیتی، امکانات اولیه مادی، حمایت اقتصادی و عاطفی والدین و… نیز از جمله مسائلی هستند که زمینه را برای ازدواج افراد آماده می کنند؛ بنابراین به نظر نمی رسد با توجّه به شرایط و موقعیت متفاوت افراد منطقی باشد که سن معینی برای ازدواج اعلام گردد، بلکه به طور کلّی می توان گفت هر زمان که شرایط به طور نسبی (نه مطلق) برای فردی در زمینه های فوق الذکر مهیا باشد، مناسب است برای ازدواج اقدام نماید.
در این میان برخی از منابع و دست اندرکاران مباحث ازدواج، سنینی را به عنوان میانگین سن ازدواج طرح می کنند که بی تأثیر از نظرات این افراد درباره سن بلوغ نیست؛ به گونه ای که با اعلام آن که بلوغ جنسی در پسران به طور متوسط بین 15 تا 18 سالگی و در دختران بین 13 تا 18 سالگی رخ می دهد، مناسب ترین فصل ازدواج را برای پسران در سن 18 الی 23 سالگی و برای دختران 16 الی 20 سالگی می دانند. البتّه این افراد میانگین سن ازدواج را اعلام می دارند؛ وگرنه ممکن است پسر و یا دختری زودتر از این نیاز به همسر داشته باشند که بهتر است زودتر اقدام گردد تا این امر موجب شادابی و طراوت بیشتری در زندگی زناشویی آینده شان گردد.
گرچه تشویق های گوناگون این چنینی از زبان ائمه(علیهم السلام) نسبت به ازدواج در سن جوانی و کراهت از تجرّد و رهبانیت چنین می رساند که اسلام در الگوی مطلوب خود، پایین بودن سن ازدواج را اصل می داند؛ امّا حقیقت آن است که سنّ مشخصی برای ازدواج مقرّر نگردیده است.
از سوی دیگر شواهد بسیاری نشان می دهد علاوه بر سن، متغیرهای دیگری نیز در تعیین زمان مناسب ازدواج مورد توجه است که به تبع آنها، معیار سنّی نیز نوسان می یابد. در حقیقت به راحتی نمی توان گفت مناسب ترین سن برای ازدواج هر فرد چه زمانی است؛ زیرا علاوه بر بلوغ شرعی (جسمی- جنسی)، بلوغ عقلانی، بلوغ اجتماعی و شخصیتی، امکانات اولیه مادی، حمایت اقتصادی و عاطفی والدین و… نیز از جمله مسائلی هستند که زمینه را برای ازدواج افراد آماده می کنند؛ بنابراین به نظر نمی رسد با توجّه به شرایط و موقعیت متفاوت افراد منطقی باشد که سن معینی برای ازدواج اعلام گردد، بلکه به طور کلّی می توان گفت هر زمان که شرایط به طور نسبی (نه مطلق) برای فردی در زمینه های فوق الذکر مهیا باشد، مناسب است برای ازدواج اقدام نماید.
در این میان برخی از منابع و دست اندرکاران مباحث ازدواج، سنینی را به عنوان میانگین سن ازدواج طرح می کنند که بی تأثیر از نظرات این افراد درباره سن بلوغ نیست؛ به گونه ای که با اعلام آن که بلوغ جنسی در پسران به طور متوسط بین 15 تا 18 سالگی و در دختران بین 13 تا 18 سالگی رخ می دهد، مناسب ترین فصل ازدواج را برای پسران در سن 18 الی 23 سالگی و برای دختران 16 الی 20 سالگی می دانند. البتّه این افراد میانگین سن ازدواج را اعلام می دارند؛ وگرنه ممکن است پسر و یا دختری زودتر از این نیاز به همسر داشته باشند که بهتر است زودتر اقدام گردد تا این امر موجب شادابی و طراوت بیشتری در زندگی زناشویی آینده شان گردد.
پی نوشت ها
[1] Will Durant .
[2]. علی احمد پناهی، ازدواج در اسلام، با نگاهی به آثار تربیتی و روان شناختی آن، مجله معرفت، شماره 104، ص 38.
[3]. محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج100، ص221، ح 34.
سن ازدواج و ازدواج به موقع