پیشینه عزادارى در زمان امامان علیهم السلام

بلى، در اینجا تنها به ذکر نمونه هاى اندکى از آنچه که در تاریخ نقل شده، بسنده مى کنیم: 1. عزادارى بنى هاشم در ماتم سیدالشهدا؛ از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده است: «پس از حادثه عاشورا هیچ بانویى از بانوان بنى هاشم، سرمه نکشید و خضاب ننمود و از خانه هیچ یک از بنى هاشم دودى که نشانه پختن غذا باشد، بلند نشد تا آنکه ابن زیاد به هلاکت رسید. ما پس از فاجعه خونین عاشورا پیوسته اشک بر چشم داشته ایم»[ نگا: امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، ص 145.]. 2. عزادارى امام سجاد(علیه‌السلام) ؛ حزن امام سجاد(علیه‌السلام) بر آن حضرت به صورتى بود که دوران زندگى او، همراه با اشک بود. عمده اشک آن حضرت بر مصایب سیدالشهداء(علیه‌السلام) بود و آنچه بر عموها، برادران، عموزاده ها، عمه ها و خواهرانش گذشته بود تا آنجا که وقتى آب مى آوردند تا حضرت میل کند، اشک مبارک شان جارى مى شد و مى فرمود: چگونه بیاشامم در حالى که پسر پیامبر را تشنه کشتند؟![ بحارالانوار، ج 44، ص 145.] و مى فرمودند: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا علیهاالسلام را به یاد مى آورم گریه ام مى گیرد».[ خصال، ج 1، ص 131.]
امام صادق(علیه‌السلام) به زراره فرمود: «جدم على بن الحسین(علیه‌السلام) هرگاه حسین بن على(علیه‌السلام) را به یاد مى آورد، آن قدر اشک مى ریخت که محاسن شریفش پر از اشک مى شد و بر گریه او حاضران گریه مى کردند».[ بحارالانوار، ج 45، ص 207.]
3. عزادارى امام محمد باقر(علیه‌السلام) ؛ امام باقر(علیه‌السلام) در روز عاشورا براى امام حسین(علیه‌السلام) مجلس عزا برپا مى کرد و بر مصایب آن حضرت گریه مى کردند. در یکى از مجالس عزا، با حضور امام باقر(علیه‌السلام) کمیت شعر مى خواند، وقتى به اینجا رسید که: «قتیل بالطف …»، امام باقر(علیه‌السلام) گریه زیاد کرده، فرمودند: «اى کمیت! اگر سرمایه اى داشتیم در پاداش این شعرت به تو مى بخشیدیم؛ اما پاداش تو همان دعایى است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) درباره حسان بن ثابت فرمودند که همواره به جهت دفاع از ما اهل بیت علیهم السلام، مورد تأیید روح القدس خواهى بود».[ مصباح المتهجد، ص 713.]
4. عزادارى امام صادق(علیه‌السلام) ؛ امام موسى کاظم(علیه‌السلام) مى فرماید: «چون ماه محرم فرا مى رسید، دیگر پدرم خندان نبود؛ بلکه اندوه از چهره اش نمایان مى شد و
اشک بر گونه اش جارى بود، تا آنکه روز دهم محرم فرا مى رسید. در این روز مصیبت و اندوه امام به نهایت مى رسید. پیوسته مى گریست و مى فرمود: امروز، روزى است که جدم حسین بن على(علیه‌السلام) به شهادت رسید».[ امام حسن و امام حسین علیهماالسلام، ص 143.]
5. عزادارى امام موسى کاظم(علیه‌السلام) ؛ از امام رضا(علیه‌السلام) نقل شده است که فرمود: «چون ماه محرم فرا مى رسید، کسى پدرم را خندان نمى دید و این وضع ادامه داشت تا روز عاشورا: در این روز پدرم را اندوه و حزن و مصیبت فرا مى گرفت و مى گریست و مى گفت: در چنین روزى حسین را که درود خدا بر او باد، کشتند».[ حسین، نفس مطمئنة، ص 56.]
6. عزادارى امام رضا(علیه‌السلام) ؛ گریه امام رضا(علیه‌السلام) در حدى بود که فرمودند: «همانا روز مصیبت امام حسین(علیه‌السلام)، پلک چشمان ما را مجروح نموده و اشک ما را جارى ساخته است».[ بحارالانوار، ج 44، ص 284.]
دعبل خدمت حضرت رضا(علیه‌السلام) آمد. آن حضرت درباره شعر و گریه بر سیدالشهدا(علیه‌السلام) کلماتى چند فرمودند؛ از جمله اینکه: «اى دعبل! کسى که بر مصایب جدم حسین(علیه‌السلام) گریه کند، خداوند گناهان او را مى آمرزد. آنگاه حضرت بین حاضران و خانواده خود پرده اى زدند تا بر مصایب امام حسین(علیه‌السلام) اشک بریزند».
سپس به دعبل فرمودند: «براى امام حسین(علیه‌السلام) مرثیه بخوان، که تا زنده اى تو ناصر و مادح ما هستى، تا قدرت دارى از نصرت ما کوتاهى مکن». دعبل در حالتى که اشک از چشمانش مى ریخت، قرائت کرد:
أفاطم لوخلت الحسین مجد لا
و قد مات عطشانا بشط فرات
صداى گریه امام رضا(علیه‌السلام) و اهل بیت آن حضرت بلند شد.[ همان، ج 45، ص 257.]
7. عزادارى امام زمان(عج)؛ بنابر روایات، امام زمان(عج) در زمان غیبت و ظهور بر شهادت جدّشان گریه مى کنند. آن حضرت خطاب به جد بزرگوارشان سیدالشهدا(علیه‌السلام) مى فرمایند:
«فلئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرک المقدور، و لم اکن لمن حاربک محاربا و لمن نصب لک العداوة مناصبا فلاَنْدُبنّک صباحا و مساء و لابکین لک بدل الدموع دما، حسرة علیک و تأسفا على ما دهاک»[ بحارالانوار، ج 101، ص 320.]؛ «اگر روزگار مرا به تأخیر انداخت و دور ماندم از یارى تو و نبودم تا با دشمنان تو جنگ کنم و با بدخواهان تو پیکار نمایم؛ هم اکنون هر صبح و شام بر شما اشک مى ریزم و به جاى اشک در مصیبت شما خون از دیده مى بارم و آه حسرت از دل پر درد بر این ماجرا مى کشم».
در سوگ تو با سوز درون مى گریم
از نیل و فرات و شط، فزون مى گریم
گر چشمه چشم من، بخشکد تا حشر
از دیده به جاى اشک، خون مى گریم[ مصطفى آرنگ به نقل از اشک حسینى، سرمایه شیعه، ص 66.]