دین و اندیشه

اثرگذاری لقمه حرام

پرسش و پاسخ

آیا هر کسی که خوراکی یا غذایی به ما تعارف می کند از او قبول کنیم و در این زمینه سختگیر نباشیم یا تذکراتی در این زمینه وجود دارد . آیا خوراک سدی در برابر حیات معنوی ما میسازد ؟ اگر آری چگونه عمل کنیم .

دعوت دیگران به مهمانی و طعام، نشانة توجه دعوت‌کننده به مدعو و بیان‌گر علاقه، اظهار دوستی و محبت او به مدعو است، ازاین‌رو، نپذیرفتن دعوت، به‌معنای بی‌توجهی به دعوت‌کننده و رد کردن رابطة دوستی و محبت اوست و این با اصول دینی و اخلاقی مخالف است. ازاین‌رو، در روایات دینی، پذیرش دعوت دیگران و غذا خوردن با آنان نشانة علاقه‌مندی و دوستی بیان شده است. هشام‌بن‌سالم می‌گوید: با عبدالله‌بن ابی‌یعفور وارد خانة امام صادق(ع) شدیم؛ ما گروه فراوانی بودیم و من در میانشان از همه جوان‌تر بودم. امام ما را به صرف غذا دعوت کردند؛ همه سر سفره نشستیم و با حضرت، غذا خوردیم. حضرت رو به من کرده، فرمودند: «هشام! مگر نمی‌دانی دوستی مسلمان با برادر مسلمانش وقتی ثابت می‌شود که با کمال علاقه از غذای او میل نماید؟» (مجلسى، 1403ق، ج 15، ص 239).پذیرفتن دعوت دیگران چندان اهمیت دارد که در روایاتی از پیامبر اکرم(ص)، حتی در صورت دور بودن منزل میزبان و با وجود زحمت ایاب و ذهاب برای مهمان، به پذیرش دعوت سفارش شده است: «به حاضران و غایبان امت خود سفارش می‌کنم که دعوت مسلمان را، حتی اگر از فاصلة پنج میل باشد، بپذیرند؛ زیرا این کار بخشی از دین است» (برقی، 1413ق، ج 2، ص 180، ح 1510).اما با وجود توصیه‌های مؤکد برای پذیرفتن دعوت میزبان، در برخی شرایط از پذیرفتن آن نهی کرده‌اند؛ از جمله، نپذیرفتن دعوت فاسق است. پیامبر اکرم(ص) در اندرزی بــه ابوذر می‌فرمایند: «از غذای مردمان فاسق تناول مکن» (حر عاملی، 1409ق، ج 24، ص 274). مورد دیگر، مهمانی ثروتمندانی که فقرا را به مهمانی خود دعوت نمی‌کنند: «پـذیرفتن دعـوت کـسی کـه ثروتمندان بر سر سفره مهمانی او هستند و فقیران حضور ندارند، کراهت دارد» (راوندی، 1407ق، ص 141، ح 358).
در پایان پاسخ به مطالب ذیل توجه کنید :
1- منظور از لقمه شبه ناک غذایی است که معلوم نیست از طریق درآمد حلال و طیب به دست آمده باشد و وضیعیت ان از این نظر مشکوک و مبهم است و احتمال به دست امدن آن از راه حرام در مورد آن منتفی نیست و برای بر کنار بودن از آثار منفی و نا مطلوب چنین لقمه ای اجتناب از آن لازم است .
2- باید توجه داشت که جهان آفرینش، جهان تأثیر و تأثر است و به ویژه پدیده ها ازعلل حقیقی و اعدادی خود تأثیر می پذیرند. پدر و مادر نیز از علل اعدادی و شرایط پیدایش فرزندان هستند که بدین دلیل رفتار آنها در پیش از تولد کودک و انعقاد نطفه و در حین آن و در دوران بارداری و تولد و پس از آن بر کودک تأثیر دارد. تأثیر مال حرام در روحیات فرزند به دلیل همین نظام تأثیر و تأثری عالم و دنیای مادی است. زیرا لقمه حرام نطفه را فاسد و همچنین شیر مادر را تباه می نماید. به این دلیل دستور داده شده که از آن اجتناب شود؛ بنابراین یکی از عوامل انحراف و تباهی احتمالی کودک، پدر و مادر هستند که در قیامت باید پاسخگو باشند. البته تأثیر لقمه حرام در فرزندان به نحو «اقتضا» است و نه «علیت». این بدین معنا است که حرام، تنها باعث ایجاد زمینه انحراف و گمراهی در فرزند می شود و علت اصلی و قطعی آن نیست. انسان موجودی صاحب اراده و توان است. موجودی که قادر است با آگاهی و انتخاب آزادانه ای که خدای متعال به صورت فطری در نهاد او قرار داده است زمینه بازپروری و ساخت شخصیتی خویش را به دست خود فراهم آورد و با تحصیل علم و عمل علت وصول به کمال و سعادت خویش گردد.
3- آنچه مسلم است این است که این گونه امور در شخصیت انسان مؤثر است، لیکن چگونگى تأثیر آن به نحو علت معد و شرطی است، نه علت ایجابی و ایجادی. از این رو تأثیر به گونه اى نیست که اختیار را از انسان سلب کند بلکه تنها مسیر رسیدن به کمال معنوى را نزدیک یا طولانى مى کند. به عبارت دیگر آهنگ و میزان گرایش به سمت نیکى ها و بدى ها را کمتر یا افزونتر مى سازد. با توجه به آیه 27 سوره آل عمران که مى فرماید : تُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِ {خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مى سازد. مى توان دریافت که عوامل وراثتى آزادى را از انسان نمى گیرد زیرا چه بسا انسانهاى زنده دل که از انسانهاى مرده دل پدید آیند و برعکس .
آنچه مسلم است این است که این گونه امور در شخصیت انسان مؤثر است، لیکن چگونگى تأثیر آن به نحو علت معد و شرطی است، نه علت ایجابی و ایجادی. از این رو تأثیر به گونه اى نیست که اختیار را از انسان سلب کند بلکه تنها مسیر رسیدن به کمال معنوى را نزدیک یا طولانى مى کند. به عبارت دیگر آهنگ و میزان گرایش به سمت نیکى ها و بدى ها را کمتر یا افزونتر مى سازد. با توجه به آیه 27 سوره آل عمران که مى فرماید :نخرج اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِ ؛ خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مى سازد. مى توان دریافت که عوامل وراثتى آزادى را از انسان نمى گیرد زیرا چه بسا انسانهاى زنده دل که از انسانهاى مرده دل پدید آیند و برعکس (تفسیر نمونه ذیل آیه).
4- در مورد مال شبهه ناک یا اموال مخلوط به حرام خوب است بدانید مالی که یقین به حرمت آن از جهت غصبی بودن یا غیرمخمس بودن و امثال آن ندارید و فقط شک و شبهه در آن دارید حرام نیست ولی مستحب است از آن پرهیز شود .
5- باید توجه داشت که دررعایت این دستور نباید دچار افراط و زیاده روی شد و به د ام وسواس افتاد و یا به دیگران سوء ظن پیدا نمود زیرا گاه آفات و آثار این زیاد روی ها و افراط ها از آثر لقمه حرام مخرب تر و زیانبار تر است .
برای مطالعه بیشتر در زمینه تأثیر لقمه حرام بر انسان می توانید به کتب زیر مراجعه نمایید:
1. نقطه های آغاز در اخلاق اسلامی، ص 106
2. معراج السعاده، ص 440
3. میزان الحکمه، ج 2، ص 372

اثرگذاری لقمه حرام

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا