نحوه اجرا و سؤالات جلسه خواستگاری
حساسیت شما را در زمینه مورد نظر به خوبی درک نموده و آن را مسیری در دستیابی به «ازدواج عاقلانه و یک عمر زندگی عاشقانه» میدانیم؛ زیرا اگر در این گفتگوی کوتاه اما با ارزش، مسائل ضروری و با اهمیت مطرح گردد، میتوان از آن بهرههای خوبی برد. البتّه نباید انتظار داشت که تمام زوایای شخصیتی فرد مقابل در چنین جلساتی شناخته گردد، زیرا انسان موجود پیچیدهای است که شایسته است برای شناخت بهتر وی منابع اطلاعاتی خود را افزایش داد تا به شناخت نسبتاً کاملی رسید.
برای اینکه طرف مقابل به سؤالاتتان جواب کلیشهای یا خدای ناکرده دروغ ندهد و گفتگوی مؤثّری داشته باشید، سعی کنید:
1. گفت و گو پس از انجام خواستگاری رسمی و تحقیق و آگاهی از بعضی شرایط اولیه، انجام گیرد، نه در ابتدای آشنایی.
2. خونسرد بوده، با آمادگی قبلی و در فضایی آرام گفتگو کنید و از تحت فشار نبودن طرف مقابل اطمینان کسب نمایید.
3. برای موفقیت بیش تر، صادقانه به پرسش ها و مسائل مطرح شده پاسخ دهید تا از صفات اخلاقی و خصوصیات یکدیگر بیشتر آگاهی یابید.
4. اگر در موردی شک دارید که طرف مقابل صداقت داشته یا خیر، سؤالات خود را به گونههای مختلف بپرسید و جوابها را کنار یکدیگر قرار دهید تا هرگونه اشتباه و یا مخفیکاری آشکار گردد.
5. از میان سؤالاتی که در ادامه بدان اشاره خواهد شد، تنها سؤالاتی را بپرسید که برای شما اهمیت دارد نه مطالبی که به آن اعتقاد ندارید یا زیاد مطرح میشود؛ زیرا نه تنها به شما کمکی نمیکند، بلکه باعث سردرگمیتان میشود. همچنین سؤالاتی که دغدغه فکری شما نیست یا شما را غیر از آن چیزی که هستید نشان میدهد، نپرسید.
6. ابتکار عمل داشته و سعی کنید نسبت به هر چیزی که برایتان مبهم هست در همان جلسه سؤالاتی طرح کنید.
7. اگر طرف مقابلتان از جواب سؤال شما طفره رفت، نشانه هشدار برای شماست؛ زیرا ممکن است مسائلی را از شما پنهان کند که یک عمر زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین سؤالتان را به همان شکل در جلسات دیگر یا به طرز دیگری در همان جلسه بپرسید.
8. به جای سؤالات کلّی، مفاهیم را به طرف مصداقها و مثالهای عینی برده و سعی کنید وی را در موقعیتهای عینی و واقعی قرار دهید که هر روز در زندگی خانوادگی پیش میآید و فرد واکنش احساسی، فکری یا رفتاری نشان میدهد. به عنوان مثال گرچه سؤالات کلی نظیر عقیده شما در مورد حجاب چیست؟ چه توقعی از همسر آینده خود دارید؟ و… برای شروع خوب هستند؛ امّا فایده اندکی دارند؛ زیرا سؤالات این چنینی، جوابی کلّی دارند که اغلب مبهم و غیرشفّاف هستند و طرفین همانطور که دوست دارند بر اساس ذهنیات خود تفسیر میکنند و شناخت از یکدیگر را با تحریف روبرو میسازد.
9. خوب بشنوید و زیبا بگویید: هنگام صحبت کردن فرد مورد نظر، سراپا گوش باشید و دقت لازم را به عمل آورید تا مطالب را بهتر به خاطر بسپارید. گاهی متناسب با صحبتهای وی با بیان «بله»، «عجب» و… عکسالعمل نشان دهید. خود نیز هنگام صحبت سعی کنید سنجیده حرف زده، از این شاخه به آن شاخه نپرید و هر حرفی را نزنید؛ زیرا حتّی لازم نیست هر راستی را نیز بگویید. اشتباهی که بعضی از دختران و پسران در جلسه گفتگوی خواستگاری مرتکب میشوند این است که همه گذشته خود که بعضاً همراه با رفتارها، صفات یا ارتباطات نادرستی بوده که اکنون از آن پشیمانند را به بهانه صداقت یا جلب اعتماد طرف مقابل، مطرح میکنند، حال آنکه این عمل در بسیاری موارد اثر عکس دارد و نتیجه منفی آن در همان زمان (با از بین بردن تمایل فرد به این ازدواج) یا در زندگی مشترک (به شکل سوءظن، مشاجرههای فراوان و طلاق)، دامنگیر طرفین خواهد شد.
10. بهتر است اوّلین جلسه زیاد طولانی نشود؛ زیرا ممکن است با غلبه احساسات و هیجانات نقاط تاریکی در ارتباط اولیه ایجاد شود و از نتیجهبخشی آن بکاهد. هیچ اشکالی ندارد که اگر فکر میکنید هنوز وقت لازم دارید تا طرف مقابل را بشناسید با هماهنگی و موافقت خانواده ها تعداد جلسات را اضافه نمایید و یا با اطلاع و نظارت خانوادهها ادامه مباحث را تلفنی پی بگیرید.[1]
سؤالات قابل طرح در جلسات گفتگوی خواستگاری :
نکته: سؤالات زیر بنا بر اقتضای محیط، افراد و شرایط تغییراتی میکند که جا دارد با توجّه به شرایط خود از آنها بهره گیرید و از هر بخش تنها بیش از چند سؤال پرسیده نشود.
الف. سؤالات مذهبی
– سختترین لحظه زندگیتان چه وقت بوده و شما چه کار (جزع و فزع، ناشکری، صبر، توکل به خدا،توسّل به ائمه اطهار(علیهم السلام)، ناراحتی و پریشانی) کردهاید؟
– بیشتر چه مواقعی دعا میکنید و با کدام ادعیه مفاتیح انس دارید؟
– در کدام یک از جلسات و هیأتهای مذهبی شهر شرکت میکنید؟ تا چه حد؟
– چه اتفاقی بیفتد نماز را به تأخیر میاندازید یا نمیخوانید؟
– مرجع تقلید دارید؟ چگونه از احکام شرعی مطلع میشوید؟
– به نظر شما دادن خمس و زکات چهقدر اهمیت دارد؟ آیا تا به حال خمس دادهاید؟ – خانوادهتان چهقدر مقید به دادن خمس و زکات هستند؟
– در چه مسائلی باید امر به معروف و نهی از منکر کرد؟ اگر کسی شما را امر به معروف و نهی از منکر کرد چه عکس العملی نشان میدهید؟
– نظرتان در مورد موسیقی و برنامههای رادیو و تلویزیون چیست؟ بیشتر تمایل دارید از کدام برنامهها استفاده کنید؟
– نظرتان در مورد مراسم عروسی چیست؟ در مجالس عروسی که شرکت میکنید چگونه شادی میکنید؟
– پوشش را در چه چیزهایی میدانید و چه پوششی به نظر شما حجاب و مناسب است؟
– ارتباط با جنس مخالف در میان فامیل، محل کار و تحصیل تا چه حدودی باید باشد؟
– صحبتهایتان با این افراد حول و حوش چه موضوعاتی است؟
التزام به نماز و روزه، برنامههای مذهبی- معنوی مانند زیارت ائمه(علیهم السلام)، شرکت در هیئات و مراسم مذهبی، تقید به احکام دین در موضوعات مرجع تقلید، روابط، پوشش، مهمانیها، استفاده از رسانه هایی نظیر تلویزیون، ماهواره، اینترنت و… نیز از جمله مواردی است که باید نسبت به طرح آن توجّه داشت.
ب. خصوصیات اخلاقی (فردی)
– حساس بودن، کینهورزی: چه اتفاقی اگر پیش بیاید شما رفت و آمدتان را با کسی کم یا قطع میکنید؟ با کسی قطع رابطه دارید؟ به چه دلیلی؟ از چه رفتارهایی نمیتوانید بگذرید؟
– صداقت: چه چیزهایی را با خانواده در میان نمی گذارید یا از آنها پنهان می کنید؛ از همسر آیندهتان چهطور؟
– غیبت: کجاها به خودتان حق می دهید که پشت سر دیگران حرف بزنید؟ حتّی میتوانید در قالب موقعیّتهای مثالی سؤال نمایید.
– عزت، خوار شدن: با قرض گرفتن یا کمک گرفتن از دیگران موافقید؟ در چه مواردی و از چه کسانی؟ آیا مشکلات اقتصادی (تنزل حقوق، بیکاری و قرض) خود را با همسرتان در میان میگذارید؟
– عصبانیت: در چه موقعیت هایی عصبانی می شوید؟ از چه کسانی؟ چه می کنید؟ در چه مواردی با دیگران درگیر می شوید؟ اگر خانواده در حریم خصوصی شما دخالت کنند چه می کنید؟
– صبر: از چه چیزهایی حرصتان در می آید؟ در این شرایط چه می کنید؟
– فروتنی: به خودتان در بین انسانهای اطراف خود از لحاظ خوب بودن چه رتبهای میدهید؟ چرا؟ در برابر خودخواهی دیگران چه عکسی العملی نشان میدهید؟
– تکبر: انتقادپذیر هستید؟
– حرص، حسادت: سطح زندگی مطلوب شما از نظر اقتصادی چیست؟
– بخل، ولخرجی: وقتی با دوستان به گردش میروید، آیا شما قبل از همه دست به جیب میشوید؟
– غرور: در تصمیمگیریها چهقدر از نظریات دیگران استفاده میکنید؟ چهقدر برای کارهایتان احتمال اشتباه کردن میگذارید؟
– قناعت: انتظارات مالی شما از من و خانواده من در شروع زندگی مشترک چیست؟
– مهارت در روابط: چه ویژگی هایی دارید که در روابط شما با دوستانتان اخلال ایجاد می کند؟
جواب سؤالاتی کلّی نظیر «خودتان را به چه ویژگی های اخلاقی می شناسید؟» و «دوستان، خانواده و… شما را به چه ویژگی های اخلاقی می شناسند؟» نیز میتواند اطلاعات زیادی در اختیارتان قرار دهد.
ج. خصوصیات اخلاقی (اجتماعی)
– احترام گذاشتن: آیا احترام را مانع صیمیمت میدانید؟
– خوش خلقی: آیا دیگران شما را حساس، زودرنج یا عصبی می دانند یا آرام و صبور؟
– صله رحم: با اقوام خود تا چه حد رفت و آمد دارید؟ فکر میکنید بعد از ازداوج باید بیشتر شود یا کمتر؟
– احسان به پدر و مادر: احترام به پدر و مادر را در چه چیزهایی میبینید؟ اگر در مسألهای با پدر و مادرتان اختلاف داشتید چه میکنید؟
– اهل مدارا بودن: با افرادی که با شما هم فکر نیستند و مجبورید با آنها باشید چگونه رفتار میکنید؟
– مردم داری: چهقدر به خانواده یا دوستانتان بها می دهید؟ برای آنها چه می کنید؟
– لجبازی: کجاها لجتون در میآید؟ چه می کنید؟ اگر در کار شما دخالت کنند چه کار می کنید؟
د. صفات شخصیتی
– نظم و ترتیب: میشود برنامه روزانه خود را برای من توضیح بدهید؟
– گوشهگیری: وقتی برای اولین بار به یک جمعی وارد میشوید چه میکنید؟ در جمع فامیل و دوستان چه میکنید؟
– خجالتی بودن: در جمع چهقدر احساس راحتی میکنید؟
– اراده و قدرت تصمیمگیری: چهقدر کارهای نیمه تمام دارید؟
– زودرنجی: آیا احساس میکنید چیزهای زیادی هستند که شما را ناراحت میکنند؟
– دهنبینی: چهقدر حرف مردم برایتان مهم است؟
– خودنمایی: چهقدر دوست دارید دیگران از شما تعریف کنند؟
– به اندازه حرف زدن، ورّاجی: به نظر دیگران در صحبت کردن خود چهقدر حاشیه میروید؟ آیا دوست دارید در تمام مسائل نظر دهید؟ دقت نمایید که در خلال گفتگو با وی میتوانید به اطلاعات خوبی در این زمینه دست یابید.
– نشاط: اوقات فراغت خود را به چه چیزهایی اختصاص میدهید؟
– خویشتنداری: در مقابل اشتباه دیگران چگونه برخورد میکنید؟
– انتقادگری و انتقادپذیری: رک بودن در انتقاد را چهقدر قبول دارید؟ چگونه عیبهای دیگران را به آنها میگویید؟ فرد انتقادکننده باید چه خصوصیاتی داشته باشد که شما انتقادش را بپذیرید؟
– خوشبینی و امیدواری: آینده رو چهطور می بینی؟ چه اهدافی داری؟ فکر می کنی می توانی به آنها برسی؟
– قاطعیت: وقتی تصمیم آخر را میگیرید، چه عواملی میتواند در منصرف شدن شما دخیل باشند؟
– درک متقابل: مبنای شما برای تقسیم نقش ها چیست؟ اگر یکی از زوجین شاغل باشند یا هر دو شاغل باشند؟
– استقلال: انتظارات شما از پدر و مادر من و والدین خودت در دوران عقد چیست؟
– رفیقبازی، وابستگی به والدین: در مسافرتها مایلید به غیر از همسرتان چه کسی با شما باشند و چه کسانی نباشند؟
– غُد بودن، سختگیری: چهقدر روی حرف خودتان تأکید دارید؟ نظر دیگران در این زمینه چیست؟
پی نوشت :
[1]. لازم است بدانید ارتباط تلفنی، روش خوبی برای چنین گفتگوهایی نیست، بلکه قطعاً جلسات حضوری لازم است؛ اما در بعضی موارد نظیر مواقعی که خانوادهها در شهر یا کشورهای متفاوت زندگی میکنند و امکان رفت و آمد کمتری وجود دارد، میتواند مناسب باشد.
نویسنده : رضا وظیفه مند
نحوه اجرا و سؤالات جلسه خواستگاری