دلایل توافق ایران و عربستان
آیا دوستی با عربستان خوشبینانه است؟
پاسخ کوتاه:
بن سلمان تحولات جدید بین الملل را خوب درک کرده است ؛ ایران قصد کوتاه آمدن در برابر آمریکا را ندارد و تحریم ها نیز جمهوری اسلامی را از پا در نخواهد آورد و ادامه این روند و احتمالا از سر گیری جنگ با یمن، اثرات ویران کننده ای بر سعودی خواهد گذاشت. عربستان متوجه آن گشته که اتحاد با آمریکا مثل گذشته برایش منفعت نخواهد داشت و باید با قدرت های دیگری نظیر چین و ایران نیز مستقلا بر سر یک میز بنشیند و روابطش را ارتقا بخشد.
هرچند نمی توان وضعیت پیش آمده بین ایران و عربستان را دوستی نامید و اثبات دوستی عربستان نیازمند گذشت زمان است. اما اصل در روابط بین الملل منافع ملی است. موضوعی که به نظر می رسد عربستان بعد از مدت های طولانی و تجارب تلخ از اعتماد به غرب و نظام سلطه و خصومت با ایران و محور مقاومت به آن رسیده و موجب تغییر رویکرد آن در سیاست خارجی شده است. از این رو عربستان و ایران بعد از 8 سال قطع روابط، بالاخره باهم به توافق رسیدند.در خصوص این توافق چند نکته باید ذکر کرد؛
1. روابط 2 کشور بعد از تسلط انصارالله متحد جمهوری اسلامی بر پایتخت یمن تیره شد؛ با روی کار آمدن ملک سلمان و ولیعهدی بن نایف و وزارت جنگی محمد بن سلمان، رویکرد پادشاهی سعودی بر تهاجمی شدن اقدامات علیه تهران متمرکز شد و با شروع جنگ یمن و اعدام شیخ باقر النمر و متعاقب آن حمله خودسرانه به سفارت سعودی، تنش ها به اوج رسید و عربستان سفارتش را بست و قطع روابط را رسما اعلام کرد.
پس از چندی نیز بن سلمان که شکست هایش در جنگ یمن را نتیجه حمایت ایران می دانست، اعلام کرد جنگ را به داخل ایران می کشاند.
2. بعد از گذشت 8 سال از شروع جنگ یمن و سیاست تهاجمی سعودی در منطقه که همراهی با ترامپ اوج آن بود ، باید دید کدام طرف از مواضعش کوتاه آمده که زمینه ساز توافق شده است ؟
آیا ایران در حمایت از متحدانش در یمن ، لبنان ، عراق و سوریه تجدید نظر کرده یا ریاض سیاست های خود را علیه تهران اصلاح کرده است؟
3. ایران در سالهای اخیر با وجود تحریم های شدید ، علاوه بر گسترش توان موشکی و پهپادی خود، در زمینه هسته ای نیز از نقطه گریز عبور کرد و در قامت یک قدرت هسته ای قد علم کرده است.
از طرفی سعودی نیز که در یمن ، لبنان ، عراق و سوریه تمام توان خویش را معطوف ساخته بود ، نتوانست در برابر متحدان ایران کاری از پیش ببرد.
آخرین تلاش سعودی ها ، تحریک اغتشاشات در خیابان های ایران داخلی از طریق شبکه ماهواره ای وابسته به خود (اینترنشنال) بود که آن هم به شکست انجامید .
4. متحدان ایران امروز در یمن قدرتمند تر از همیشه اند ،تاجایی که نسبت به 8 سال پیش هم از لحاظ تسلیحات بسیار پیشرفت کرده اند و هم بیش از 70 درصد جغرافیای انسانی یمن تحت سیطره آنهاست و صدهها میلیارد دلار سعودی ها در همسایه جنوبی خود بدون دستاوردی دور ریخته شد.
پس از حمله پهپادهای یمنی به آرامکو و کاهش تولید نفت سعودی به نصف ، ریاض از دولت ترامپ برای واکنش علیه ایران کمک خواست اما با پاسخ منفی آمریکا مواجه شد و همین امر بن سلمان را بسیار پریشان خاطر کرد.
5. بن سلمان تحولات جدید بین الملل را خوب درک کرده است ؛ ایران قصد کوتاه آمدن در برابر آمریکا را ندارد و تحریم ها نیز جمهوری اسلامی را از پا در نخواهد آورد و ادامه این روند و احتمالا از سر گیری جنگ با یمن، اثرات ویران کننده ای بر سعودی خواهد گذاشت .
پس بن سلمان که کیفیت تسلیحات ایرانی را در نبردهای مختلف از اروپا تا آسیا و آفریقا دیده است ، هیچ تمایل ندارد در برابر چنین تسلیحاتی مقاومت کند.
6. آنهایی که برجام را کلید حل روابط با دنیا می دانستند ، باید ملتفت گردند که مولفه های قدرت جمهوری اسلامی شامل توان هسته ای ، موشکی و پهپادی ، متحدان منطقه ای و حمایت مردمی موجب بهبود روابط با دنیا می گردد ، نه خالی کردن دست کشور از عناصر قدرت.
قطع روابط ایران و عربستان در اوج اجرای برجام انجام شد و از سرگیری روابط در دوران نابودی برجام.
7. بدون شک باید گفت برقراری مجدد روابط ایران و سعودی نشانه دیگری از تغییرات اساسی در عرصه روابط بین الملل است و عربستان متوجه آن گشته که اتحاد با آمریکا مثل گذشته برایش منفعت نخواهد داشت و باید با قدرت های دیگری نظیر چین و ایران نیز مستقلا بر سر یک میز بنشیند و روابطش را ارتقا بخشد.
8. اسرائیل نیز یکی از متضرران احتمالی از توافق ایران و سعودی است و بسیار دور از ذهن می نماید که ریاض دیگر به توافق ابراهیم بپیوندد و سعی در اتحاد با تل آویو برای ضربه زدن به تهران باشد.
9. در پایان باید گفت جمهوری اسلامی با صبر و حوصله و بدون کوتاه آمدن از مواضعش و بلکه تقویت مولفه های قدرت خود ، پس از 8 سال پادشاهی سعودی را به این نتیجه رسانید که در مناسباتش در قبال ایران تجدید نظر کند .
به زودی اثرات این توافق بر شبکه اینترنشنال و سایر رفتارهای سعودی روشن خواهد شد.
(علیرضا تقوی نیا، اثرات راهبردی و دلایل توافق ایران و عربستان، تفسیرگر)
دلایل توافق ایران و عربستان