تلاش برای کشف حقیقت و نرسیدن به آن

منظورتان از کافر کیست؟ کسی که حقیقت را فهمیده است در درستی آن شک ندارد اما آن را انکار می کند؟ آیا چنین کسی اخلاقی است؟ یکی از شرایط اخلاقی زیستن، حقیقت جویی و پیروی از حقیقت است.اما اگر منظورتان کسی است که حقیقت را نیافته و شک دارد ولی از بیابد مطیع آن خواهد بود و رفتاری اخلاقی و انسانی دارد، قضیه چنین کسی فرق می کند.
درابتدا باید دانست پیدایش شک و شبهه ها از اولین زمینه هایی است که انسان در راه تحقیق و رسیدن به علم و یقین برمی دارد ، دوران شک دورانی است که بسیاری از سؤالات در ذهن آدمی مطرح می شود و به واسطه ایشان حرکتی به سوی دانستن پاسخ هایی مربوط به آن سؤالات ایجاد می شود که البته هر چه سؤالات بهتر و روشن تر باشد مسیر حرکت برای دانستن مشخص تر است . از طرف دیگر باید دانست که همانطور که ایمان بر عمل انسان تاثیر دارد ٰ، عمل هم موجب ریشه دار شدن ایمان می شود (دقت کنید ) لذا نباید از تاثیر اعمال نیک بر تقویت ایمان غافل بود وباید از این ابزار در جلوگیری از تاثیرات سوء شک بیشترین استفاده را نمود .سفارشی که در اینجا لازم است این است که در دوران تحقیق انسان باید بکوشد که اعمال عبادی خویش را به هیچ وجه ترک نکند و رابطه خود را با مجالس و محافل دینی تقویت کند ، چون اعمال عبادی حلقه واسطه ای است که شخص را در قدمی که برداشته است یاری می رساند و روشن کننده راهش می باشد و رابطه محافل و شخصیتهای دینی در پالایش روح و بازداری او از کجروی نقش موثر دارد.در سیره بزرگانی مثل ابن سینا و ملاصدرا امده است که وقتی به یک معضل علمی میرسیدند بعد از وضو دو رکعت نماز می خواندند و با توسل به معصومین از خداوند می خواستند حل مشکل را به انها بنمایاند. درتاریخ امده است روزی یک عرب بدوی آمد خدمت رسول خدا عرض کرد : یا رسول الله ! هلکت. تباه شدم. پیغمبر اکرم فورا متوجه شد؛ فرمود فهمیدم چه می خواهی بگویی .لابد می گویی شیطان آمد به تو گفت : من خلقک ؟ تو هم در جوابش گفتی که مرا خدا آفریده است شیطان گفت : من خلقه ؟ خدا را کی آفریده است ؟ تو نتوانستی جواب بدهی. گفت یا رسول الله همین طور است پیغمبر فرمود : « ذلک محض الایمان ». فرمود چرا فکر کردی که هلاک شدی ؟ ! این عین ایمان است.
استاد مطهری درباره شک در اعتقادات میگوید : این تازه اول مطلب است که چنین فکری در روح تو پیدا شد ، این شک که پیدا شد ، باید برای رفع آن تلاش کنی . شک منزل بدی است ولی معبر خوب و لازمی است . شک ان وقت بد است که تو در همین منزل بمانی.( اشنایی با علوم اسلامی ج 3 ص123) بایدیاداور شد دین مقدس اسلام پشتوانه عمیق عقلانی و معرفتی دارد و در پاسخ گویی به هیچ کدام از شبهات و سوالاتی که سر راه انسان پیدا میشود ناتوان نخواهد بود و این هنر شماست که سنجیده و با مشورت بتوانید به پاسخهای مناسب دست پیدا کنید .
اما اگر شخصی تا انجا که در توان دارد مطالعه ، تحقیق و تفکر کرد اما در نهایت نتوانست به حقانیت اسلام ایمان آورد و باز هم در شک بود، مشروط بر آنکه واقعاً همه تلاش خود را کرده باشد، مأجور خواهد بود. زیرا در آموزه های دینی ما آمده است که اگر کسی تمام تلاش خویش را برای کشف حقیقت انجام داد: «للمصیب اجران و للمخطی اجر واحد.» این روایت از پیامبر اکرم (ص) و از طریق اهل سنت نقل شده است، و تقریباً تمام علمای شیعه هم آن را پذیرفته اند. اما صاحب کتاب «الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم»، این حدیث را از طریق اهل سنت از پیامبر اسلام (ص) این گونه نقل کرده است: «مَن اجتهد فاصاب فله أجران، و مَن أخطأ فَله أجر واحدٌ».[عاملى نباطى، على بن محمد بن على بن محمد بن یونس، الصراط المستقیم إلى مستحقی التقدیم، محقق، مصحح، رمضان، میخائیل ، ج 3، ص 236، المکتبة الحیدریة، نجف. ] معنی آن هم این است که: کسی که تلاش کند و به حقیقت برسد دو اجر دارد و اگر تلاش کرد و خطا کرد یک اجر./ آن هم پاداش تلایش هایش را.
در پایان توصیه می کنیم یکی از بهترین منابعی که میتواند شما را زودتر به استقرار فکری و ذهنی برساند اثار استاد مطهری است . که البته جامعیت کتب ایشان هم شما را در یافتن پاسخ های مختلف و متعدد یاری میکند .چند منبع جهت مطالعه : 1- حکمتها و اندرزها – استاد مطهری 2- دکتر و پیر – شهید هاشمی نژاد