تفاوت علم و یقین

اگر علم را به معنای آگاهی بدانیم می توان اعم از یقین دانست بدین معنا که علم دارای مراتبی است که شامل شک(علم اجمالی به طرفین گزاره) و ظن( ترجیح احتمالی یک طرف بر طرف دیگر)و یقین( علم به گزاره بدون احتمال خلاف)می شود که از مراتب بالای علم استفلسفه به عنوان یک نوع خاصی از هستی شناسی، در واقع جزئی از حکمت است و یکی از مصادیق حکمت به معنای خاص است. یعنی اگر هستی و پدیده های کلی آن از طریق اندیشه های عقلی و به طور کلی، مورد شناسایی قرار گیرد و انسان بخواهد حقایق عینی و هستی را با عینک عقل ببیند و با صرف استدلال در مسیر شناخت آن گام بردارد، اسم این نوع شناخت و دانش و فن را اصطلاحاً فلسفه گذاشته اند و به تناسب این که فلسفه نوعی از شناخت حقایق است، آن را احیاناً حکمت نیز می گویند و به همین جهت صدرالمتالهین اندیشه فلسفی خود را حکمت متعالیه نامیده و یا شیخ اشراق سهرودی، اندیشه فلسفی خود را تحت عنوان حکمه الاشراق مطرح کرده است.از سوی دیگر حکمت محدود به شناخت عقلی حقایق نیست. بلکه معارف وحیانی که در ارتباط با شناخت و یا تعلیم مبداء، معاد و معارف مختلف مربوط به سعادت و کمال انسانی را نیز حکمت می گویند و در قرآن هم از آنها به حکمت یاد شده و هم چنین معارف شهودی و عرفان را نیز حکمت می گویند و به همین جهت مثلاً محی الدین عربی ره آورد شهودی خود را که جزء‌ سنگین ترین متون عرفانی است به نام فصوص الحکم نامیده که در آن هر فصل را به نام حکمت یکی از انبیاء نامیده مانند حکمت محمدیه یا حکمت هارونیه
بنابراین معلوم می شود که حکمت اعم از فلسفه است. یعنی هم معارف عقلی و فلسفی را حکمت می گویند و هم معارف وحیانی و عرفانی را حکمت می نامند. سپس تفاوت حکمت و فلسفه در آن است که حکمت عام و فلسفه خاص است.