دین و اندیشه

مختصری از زندگی مادر بزرگوار اسلام

پرسش و پاسخ

در مورد مادر گرامی پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله حضرت آمنه صلوات الله علیها توضیح بدین. از تاریخ ولادتشون تا رحلتشون؟

پاسخ کوتاه:
آمنه از زنان قبیله قریش است: پدرش، وَهب، بزرگ تیره بنی‌زهره از تیره‌های قریش بود. مادرش، بره دختر عبدالعزی نیز قریشی بود. از زندگی آمنه پیش از ازادواج با عبدالله اطلاعات چندانی در دست نیست؛ هر چند که گفته شده او در مکه متولد شد. او ۵۴ یا ۵۳ سال قبل از هجرت با عبدالله بن عبدالمطلب ازدواج کرد. مراسم عروسی آن دو سه شبانه‌روز ادامه یافت و در این مدت عبدالله به رسم قبیله‌ای در خانه عروس اقامت گزید. آمنه، در سال هفتم پس از عام الفیل، فرزندش، محمد را برای زیارت قبر پدرش، عبدالله و نیز دیدار با دایی‌های عبدالله که از بنی‌نجار بودند، به مدینه برد او در بازگشت از این سفر، در محلی به نام «ابواء» در نزدیکی مدینه درگذشت و همانجا دفن شد.عالمان شیعه بر ایمان داشتن آمنه و اجداد پیامبر(ص) اتفاق‌نظر دارند.


آمِنَة بنت وَهْب (درگذشت 46 قبل از هجرت/576م) مادر پیامبر اکرم(ص) و همسر عبدالله بن عبدالمطلب بود. آمنه، در سال هفتم پس از عام الفیل، فرزندش، محمد را برای زیارت قبر پدرش، عبدالله و نیز دیدار با دایی‌های عبدالله که از بنی‌نجار بودند، به مدینه برد او در بازگشت از این سفر، در محلی به نام «ابواء» در نزدیکی مدینه درگذشت و همانجا دفن شد.عالمان شیعه بر ایمان داشتن آمنه و اجداد پیامبر(ص) اتفاق‌نظر دارند و در پاسخ منکران ایمان او به گزارش‌های تاریخی استناد می‌کنند که بر اساس آنها پیامبر قبر مادرش را در ابواء زیارت می‌کرده است.کتاب «ام النبی(ص)» نوشته بنت الشاطی، زندگینامه حضرت آمنه است این کتاب به زبان عربی نوشته شده و با عنوان «آمنه مادر پیامبر(ص)» به فارسی ترجمه شده است.زندگی‌نامه آمنه از زنان قبیله قریش است: پدرش، وَهب، بزرگ تیره بنی‌زهره از تیره‌های قریش بود. مادرش، بره دختر عبدالعزی نیز قریشی بود.[1] از زندگی آمنه پیش از ازادواج با عبدالله اطلاعات چندانی در دست نیست؛ هر چند که گفته شده او در مکه متولد شد.[2] او 54 یا 53 سال قبل از هجرت با عبدالله بن عبدالمطلب ازدواج کرد.[3] مراسم عروسی آن دو، سه شبانه‌روز ادامه یافت و در این مدت عبدالله به رسم قبیله‌ای در خانه عروس اقامت گزید.[4]درگذشت همسر
عبدالله چند روز پس از ازدواج با آمنه، به سفر تجاری رفت و در راه بازگشت، در یثرب از دنیا رفت.[5] او یک سال پس از ماجرای ذبح، با آمنه ازدواج کرده بود.[6] عبدالمطلب نذر کرده بود اگر خداوند ده پسر به او بدهد، دهمی را قربانی می‌کند،‌ اما سرانجام به جای قربانی کردن عبدالله، صد شتر را قربانی کرد.[7] برخی گزارش‌های تاریخی، درگذشت عبدالله را اندکی پس از ولادت رسول خدا(ص) دانسته‌اند.[8]تولد محمد
آمنه پس از تولد محمد، او را به حلیمه سعدیه سپرد.[9] بنابر نظر مشهور شیعه، آمنه در 17 ربیع‌الاول عام الفیل، پیامبر(ص) را به دنیا آورد؛ ولی مشهور عالمان اهل سنت زمان وقوع این رویداد را 12 ربیع‌الاول دانسته‌اند.[10] به گزارش ابن هشام (درگذشته 213یا 218ق) در السیرة النبویه، چون محمد یتیم بود، کسی سرپرستی‌اش را نمی‌پذیرفت؛ حلیمه سعدیه نیز به همین دلیل ابتدا دایگی او را نپذیرفت، اما هنگامی که دید سرپرستی کودک دیگری نصیبش نمی‌شود، سرپرستی او را قبول کرد.[11] حلیمه پس از دو سال محمد(ص) را نزد آمنه آورد، اما از آنجا که او را مایه برکت دیده بود، از آمنه خواست که مدتی دیگر محمد(ص) را پیش خود نگه دارد.[12] از این رو، پنج سال و دو روز بعد از تولد محمد(ص)، در سال ششم پس از عام الفیل، او را به مادرش برگرداند.[13]وفات
قبر آمنه مادر حضرت محمد (ص) در ابواء
آمنه، در سال هفتم پس از عام الفیل، فرزندش، محمد را برای زیارت قبر عبدالله و نیز دیدار با دایی‌های عبدالله که از بنی‌نجار بودند، به مدینه برد و بنا بر قول مشهور، در راه بازگشت از مدینه در ابواء از دنیا رفت[14] و در همان جا دفن شد.[15] بنا به نقلی که ابن اثیر، آن را صحیح‌تر دانسته، آمنه در مکه درگذشت و در شعب دُب (قبرستان معلاة) دفن شد.[16] یعقوبی، تاریخ‌نگار قرن سوم قمری، درگذشت او را در 30 سالگی دانسته است.[17]بنا به گفته محمد بن عمر واقدی (درگذشتهٔ 207 یا 209ق)، زمانی که قریش برای خونخواهی کشتگان بدر قصد مدینه کردند و به ابواء رسیدند و قبر آمنه را دیدند، گروهی از آنان تصمیم به نبش قبر گرفتند، ولی پس از مشورت ابوسفیان با صاحب‌نظران قریش، از این کار خودداری کردند.[18] همچنین نقل شده است که پیامبر قبر مادرش را در ابواء زیارت می‌کرده است.[19] از جمله پیامبر(ص) در واقعه حدیبیه بر سر قبر مادر حاضر شد و بر او گریه کرد.[20]با این حال قبری در قبرستان حجون مکه نیز به وی منسوب است.[21] گفته شده قبر وی در ابواء و قبر منسوب به وی در مکه از زمان حکومت عثمانی دارای بقعه بوده و بعدها تخریب شده است.[22]ایمان
محمدابراهیم آیتی (1343ش) تاریخ‌نگار معاصر، معتقد است همه عالمان شیعه، درباره ایمان آمنه، ابوطالب، عبدالله بن عبدالمطلب و اجداد رسول خدا تا آدم(ع)، هم‌نظرند.[23] همچنین بر پایه روایتی که در الکافی آمده، آتش جهنم بر اجداد پیامبر، پدر و مادرش و کسی که او را سرپرستی کرده (ابوطالب) حرام است.[24]از نظر گروهی از عالمان اهل سنت، والدین و اجداد پیامبر (ص) مشرک بوده‌اند: جلال‌الدین سیوطی، مفسر اهل سنت در قرن نهم قمری، با استناد به دو روایت درباره شأن نزول آیات 113 [یادداشت 1] و 114 سوره توبه، [یادداشت 2] به مشرک بودن مادر پیامبر(ص) حکم کرده است.[25]علامه امینی، عالم شیعه، شأن نزول آیات مذکور را به نقل از امام علی(ع) در رابطه با صحابه‌ای دانسته که برای پدر و مادر مشرک‌ خود استغفار می‌کردند و از نظر او این آیه ربطی به استغفار برای ابوطالب یا آمنه ندارد.[26] همچنین به گفته او، برخی از مفسران همچون طبری[27] آمرزش‌خواهی در این آیات را به نمازگزاردن بر مرده، تفسیر کرده‌اند.[28] علامه امینی احتمال ساختگی بودن این روایات و موثق نبودن راویان آنها را نیز مطرح کرده است.[29]شیخ عباس قمی، با استناد به آیه 84 سوره توبه [یادداشت 3] که پیامبر را از نمازگزاردن بر مردگان مشرکان و ایستادن بر سر قبر آنان نهی کرده، مشرک بودن والدین پیامبر را منتفی دانسته‌، چرا که پیامبر قبر پدر و مادر خود را زیارت می‌کرده است.[30]تک‌نگاری
کتاب «ام‌النبی(ص)» به زبان عربی درباره زندگی حضرت آمنه است که نویسنده معاصر مصری، عایشه بنت‌الشاطی (متولد 1331ق/1913م) آن را نوشته است.[31] کتاب ام‌النبی از کتاب‌های مجموعه «تراجم سیّدات بیت النبوة» است که بنت‌الشاطی درباره زنان خاندان پیامبر منتشر کرده است.[32] سید محمدتقی سجادی کتاب ام‌النبی را با عنوان «آمنه مادر پیامبر(ص)» به فارسی ترجمه کرده که نخستین بار در سال 1359ش منتشر شده و در سال 1379ش نیز دوباره چاپ شده است.[33] همچنین احمد صادقی اردستانی کتاب مذکور را با عنوان «آمنه مادر پیامبر(ص)» ترجمه کرده و انتشارات بوستان کتاب آن را در سال 1394ش منتشر نموده است.[34]
برگرفته از پایگاه ویکی شیعه
پی نوشت:
1. نگاه کنید به: مقریزی، امتاع الاسماع، 1420ق، ج1، ص5-6.
2. بنت الشاطی، آمنه مادر پیامبر، 1379ش، ص74.
3. ابن هشام، السیرة النبویة، 1375ق، ج1، ص156.
4. نویری، نهایة الارب، دارالکتب و الوثایق القومیه، ج16، ص57.
5. زرقانی، شرح المواهب اللدنیة، 1417ق، ج1، ص207-206.
6. یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج2، ص9.
7. ابن هشام، السیرة النبویة، 1375ق، ج1، ص151-155.
8. نگاه کنید به: آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، 1378ش، ص41.
9. ابن هشام، السیرة النبویة، 1375ق، ج1، ص162-163.
10. نگاه کنید به: آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، 1378ش، ص43.
11. ابن هشام، السیرة النبویة، 1375ق، ج1، ص162-163.
12. ابن هشام، السیرة النبویة، 1375ق، ج1، ص164-163.
13. ابن عبدالبر، الاستیعاب، 1412ق، ج1، ص29.
14. نگاه کنید به: ابن عبدالبر، الاستیعاب، 1412ق، ج1، ص30.
15. مقریزی، امتاع الاسماع، 1420 ق، ج1، ص13.
16. ابن اثیر، اسد الغابه، 1409ق، ج1، ص22.
17. یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج2، ص10.
18. واقدی، المغازی، 1409ق، ج1، ص206.
19. محدث قمی، سفینة البحار، 1414ق، ج1، ص171.
20. ابن سعد، الطبقات الکبری، 1410ق، ج1، ص94.
21. کردی، التاریخ التقویم، ج1، ص74، به‌نقل از جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، 1382ش، ص392.
22. کردی، التاریخ التقویم، ج1، ص74، به‌نقل از جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، 1382ش، ص392.
23. آیتی، تاریخ پیامبر اسلام، 1378ش، ص42.
24. کلینی، الکافی، 1388ق، ج1، ص446.
25. سیوطی، الدر المنثور، 1404ق، ج3، ص283 و 284.
26. امینی، الغدیر، 1416ق، ج8، ص27.
27. نگاه کنید به: طبری، جامع البیان، بیروت، ج11، ص33.
28. امینی، الغدیر، 1416ق، ج8، ص27.
29. امینی، الغدیر، 1416ق، ج8، ص18-19.
30. محدث قمی، سفینة البحار، 1414ق، ج1، ص171.
31. سجادی، آمنه مادر پیامبر، 1379ش، مقدمه چاپ سوم.
32. بنت الشاطی، تراجم سیدات بیت النبوة، 1407ق.
33. سجادی، آمنه مادر پیامبر، 1379ش، مقدمه چاپ سوم.
34. «همزمان با اکران فیلم محمد رسول الله(ص): کتاب « آمنه مادر پیامبر(ص)» توسط بوستان کتاب منتشر شد.»

مختصری از زندگی مادر بزرگوار اسلام

guest
0 نظرات
تازه‌ترین
قدیمی‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
دکمه بازگشت به بالا