دین و اندیشه

امام زاده نابینا

پرسش و پاسخ

امامزاده ای که نابینا باشه; وجود داشته؟ طرف های اغشت و کرج و کردان و ولیان و کلا استان البرز دفن باشه. مردم روستایی بهش میگن امامزاده چشم و کور.

امام زاده نابینایی که ما می شناسیم امام زاده احمد بن قاسم در قم است . در سایت اهل البیت در باره او چنین آورده است :نسب احمد بن قاسم با سه واسطه به حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می رسد. پدر بزرگوارش قاسم بن احمد شعرانی، فرزند علی بن جعفر عریضی است که از راویان مورد اطمینان می باشد.[۱] و مادرش ام کلثوم، دختر عبداللّه بن اسماعیل بن ابراهیم بن محمد بن عبداللّه بن محمد بن علی زینبی است.[۲]خاندان ایشانقاسم بن احمد، پدر امامزاده احمد بن قاسم، دارای دو فرزند دیگر به نامهای علی و فاطمه نیز بود. علی بن قاسم نیز مانند پدر از راویان مورد اطمینان بوده،[۳] اما از احمد بن قاسم به عنوان راوی ذکری به میان نیامده است.فاطمه، خواهر امامزاده احمد بن قاسم، مادر یکی از امامزادگان بزرگوار مدفون در قم به نام محمد عزیزی است.
سید محمد عزیزی فرزند عبداللّه بن حسین بن علی بن محمد بن الامام جعفر صادق علیه السلام است که به سید سربخش معروف می باشد. وی سیدی دلاور، تنومند و قوی بود که در اواخر قرن سوم برای زیارت عتبات مقدس با کاروانی عازم بغداد شد. در نزدیکی نهروان با گروهی از راهزنان روبرو گردید و همراهانش از وی خواستند تا شر آنها را دفع نماید. سید با لباس فاخری که بر تن داشت شمشیر حمایل نموده، عمامه سبزی بر سر نهاد و نزدیک آنها رفت. ابتدا کوشید تا با نصیحت آنها را از این کار خلاف باز دارد اما نتوانست. کار به مشاجره کشید و سید محمد به قتل رسید. راهزنان سرش را از بدن جدا کردند و به پیش امیرشان فرستادند و تمام اموال کاروان را غارت نموده با خود بردند.
کاروانیان برهنه و گرسنه، بدون زاد و توشه از رفتن به عراق منصرف شده، به قم بازگشتند. غلامان سید، تن بی سر مولای خود را به کمک دیگران به قم آوردند و در خانه اش به خاک سپردند. از آن سو یکی از نزدیکان وی به دنبال راهزنان به راه افتاد و نزد بزرگشان رفته، به هر کیفیت سر بریده سید محمد را از آنها گرفت و چند روز دیرتر از کاروان به قم آمد و سر او را در گوشه بقعه، جدا از تن دفن کردند.[۴]هجرت ایشان از مدینه
یکی از دلایل مهم مهاجرت سادات علوی از مدینه به ایران در اوایل قرن سوم، ورود حضرت امام رضا علیه السلام (200 هـ.ق) به ایران است. احمد بن قاسم نیز در حدود همین سالها به همراه خواهرش فاطمه از مدینه به قم آمد و تا آخر عمر در این شهر ماند.[۵]او سیدی فاضل و پرهیزکار بود. در اواخر عمر بر اثر بیماری نابینا گردید و بقیه عمر را در گوشه ای به تهجد و عبادت سپری نمود.[۶]مزار احمد بن قاسم
وی پس از عمری تلاش و مجاهده در راه تهذیب نفس، بدون فرزند[۷] به دیدار معبود شتافت و دار فانی را وداع گفت، بدن مطهرش را در مقبره مالون[۸] (نزدیک دروازه قلعه) به خاک سپردند[۹] و بر فراز تربتش بر طبق معمول آن روز سایبانی از بوریا[۱۰] ساختند.[۱۱]در سال 258 هـ.ق[۱۲] معتمد عباسی برای اشغال شهرهای زنجان، ابهر سلطانیه و قزوین که در تحت تصرف یکی از سادات علوی به نام حسین کوکبی بود و در آن منطقه حکومت مستقلی تشکیل داده بود، لشکری مجهز به فرماندهی موسی بن بوغا (بُغا) به آن سو گسیل داشت و به عبداللّه بن طاهر (حاکم خراسان) نامه ای نوشت که او را کمک نماید.
موسی بن بوغا، خاقان بن مفلح ترک را سردار لشکر خویش گردانید و به او مأموریت داد که در سر راه خود، شورش مردم قم را فرو نشاند و مالیات عقب مانده را وصول نماید و کسانی را که از دستورهای وی سرپیچی کنند، سرکوب کند و در ری به اردوی بغداد ملحق گردد.
یکی از دلایل مهم مهاجرت سادات علوی از مدینه به ایران در اوایل قرن سوم، ورود حضرت امام رضا علیه السلام (200 هـ.ق) به ایران است.
ابن مفلح پس از چند روز تلاش، از حصار قم گذشت و وارد شهر گردید و تنی چند از سران را به قتل رسانید و مالیات چند ساله قم را وصول نمود. یکی از اعمال ناشایستی که انجام داد این بود که دستور داد سایبانی که روی مزار احمد بن قاسم ساخته بودند، خراب کنند! سپس به جانب ری حرکت کرد.[۱۳]مدتی پس از خراب شدن سایبان کسی او را زیارت نمی کرد تا این که در سال 371 هـ.ق یکی از مردان صالح قم خواب دید در اینجا مردی فاضل مدفون می باشد و زیارت کردن او دارای اجر و ثواب بسیار است. از آن پس دوباره بر آن قبر سایبانی ساختند و مردم برای زیارت و طلب شفا به آنجا روی آوردند. پس از گذشت زمانی، مردم قم بر فراز تربت وی قبه ای بنا نهادند.[۱۴]این مقبره به مرور ایام رو به خرابی نهاد و بارها تعمیر و بازسازی شد تا این که در سال 780 هـ.ق از ناحیه علی بن عزّالدین اسحق (فرزند علی بن صفی الدین) حاکم عراق تجدیدبنا شد و گنبد کنونی که قرن ها از آن می گذرد از آثار باقیمانده وی است.[۱۵]مؤلف تاریخ قم می نویسد: بعضی از افراد مورد اعتماد چنین نقل کردند که عده ای از کسانی که دارای امراض صعب العلاج بودند و دکترها از معالجه آنها ناامید گشتند به این بارگاه پناه آوردند و از این بزرگوار شفا گرفتند.[۱۶]گنبد و بارگاه
در این بارگاه علاوه بر احمد بن قاسم، خواهرش فاطمه، مادر سید محمد عزیزی، نیز مدفون است.[۱۷] گنبد آن، گنجینه آثار هنری و از بناهای اصیل باستانی است که تزئینات گچبری خود را تا حال حفظ کرده است و تاریخ بنای آن سال 780 هـ.ق می باشد.[۱۸]کتیبه ای به طور سینه بندی و به خط ثلث برجسته در داخل گنبد وجود دارد که از جنبه تاریخی حائز اهمیت است و روی آن این عبارات گچبری شده، نظر هر بیننده را به خود جلب می نماید: «لله الاعانة والاغاثة. امر ببناء هذه العمارة الرفیعه والروضة المنیعة مرقد المعصوم المظلوم احمد بن قاسم بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهم السلام الصاحب الاعظم الاعدل الاعلم ملاذ طوایف الامم مستعبد ارباب السیف و اصحاب القلم صاحب دیوان الممالک و الامم ملجأ العظماء العالم موئل صنادید بنی آدم، عمیم المواهب و النعم عضد الخواتین المنصور بنصرة خیر الناصرین قوام الحق و الدنیا والدین مغیث الخلایق اجمعین علی بن الصاحب الاعظم السعید عز الحق والدنیا والدین اسحق بن علی الصفی الماضی عظم اللّه تعالی قدره بعمل ابن محمد علی ابوشجاع البناء».[۱۹]بانی این بنای تاریخی علی بن عزالدین وزیر دولت شیخ ابواسحق و آل مظفر بوده است.[۲۰]در این اواخر از طرف اداره اوقاف و امور خیریه قم، این گنبد و بارگاه تعمیر اساسی گردید. ضریح نقره ای و زرنگار مجللی روی قبر نصب نموده اند که رویش این عبارات منقوش است: «سازنده ضریح مطهر، احمد و عباس پرورش، قلمزنی علیرضا و حسن اسدی، نجاری حاج نعمت اللّه حیدرزاده، اصفهان 1369 شمسی».
روی قبر سنگ مرمر زیبایی قرار داده شده که این عبارات بر آن کنده شده است: «بسم اللّه الرحمن الرحیم مرقد مطهر حضرت ابوالحسین احمد بن قاسم بن علی بن جعفر العریضی علیهم صلوات اللّه، از فرزندان امام صادق علیه السلام».
نقل از گنجینه آثار قم بازسازی 1411 هـ.ق اوقاف قم.
پانویس
مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها، تحقیق مؤسسه آل البیت، ج 1، ص 38 و انجم فروزان تاریخ قم، عباس فیض، ص191.
مهاجران آل ابوطالب، ابواسماعیل، ابراهیم بن ناصر بن طباطبا، ترجمه محمدرضا عطایی، ص 337.
انجم فروزان، عباس فیض، ص 191. در «عیون اخبار الرضا علیه السلام ابی جعفر الصدوق به تصحیح حسین الاعلمی»، ج 1. ص 37ـ36، ح 15، و ص 38، ح 21، دو حدیث آمده که نام علی بن قاسم و پدر بزرگوارش در سلسله سند می باشد.
گنجینه آثار قم، عباس فیض، ج 2، ص 389. در ص 391 آمده است که بقعه وی کاملاً وسط خیابان افتاده است. وی معتقد است که در داخل شهر قم دو بقعه مشهور به سیّد سربخش وجود داشته که یکی از آنها به نام اسماعیل و مربوط به قرن هفتم است.
کتاب تاریخ قم، حسن بن محمد بن حسن قمی، ترجمه حسن بن علی، ص 225.
همان و گنجینه آثار قم، عباس فیض، ج 2، ص 375 و 374.
مهاجران آل ابوطالب، ص 337.
مالون، نام یکی از هفت قلعه قم بوده است. تاریخ مذهبی قم، علی اصغر فقیهی، ص 187.
کتاب تاریخ قم، ص 225.
از دیرباز به حکم پاره ای از اخبار ظاهرا نخستین بنابر روی مراقد امامزادگان در زمان دفنشان به صورت سایبانی ساده به وسیله علاقه مندان به خاندان نبوت و ارادتمندان اهل بیت علیهم السلام به وجود می آمد و به مرور زمان نیکوکاران چیزی بر آن می افزودند تا این که زمان چندانی نمی گذشت که به صورت زیارتگاهی مجلل آشکار می گردید. (دائرة المعارف تشیع، ج 2، ص 394)
گنجینه آثار قم، ج 2، ص 374؛ انجم فروزان، ص 191؛ منتهی الامال، ج 2، ص 187.
در کتاب تاریخ قم، ص 235 تاریخ آن را 295 ذکر کرده که ظاهرا صحیح نیست چون که معتمد عباسی از 265 تا 279 بیشتر خلیفه نبود و در سال 279 از دنیا رفت… تتمة المنتهی، محدث قمی، ص 349.
گنجینه آثار قم، ج 2، ص 375.
منتهی الامال، محدث قمی، ج 2، ص 187.
قم نامه، مجموعه مقالات و متون در باره قم، سید حسین مدرسی طباطبایی، ص 16 و گنجینه آثار قم، ج 2، ص 375.
تاریخ قم، حسن بن محمد، ص 225 و منتهی الامال، ج 2، ص 187.
ریاحین الشریعة، ذبیح اللّه محلاتی، ج 5، ص 30.
در گنجینه آثار قم، ج 2، ص 375 آمده است: این همان تاریخی است که مورد بحث و بررسی نویسندگان واقع شده و تنی چند از آنها به اشتباه افتاده اند و جمله «ثماتین و سبعمائه» را که بر اثر تراشیده شدن «عین»، «سبعمائه» را «ستمائه» خوانده اند، این گنبد را از آثار قرن هفتم دانسته اند. لکن با توجه به نام استاد هنرمندی که گچبری این گنبد و چند گنبد دیگر در قم و حومه را انجام داده، صحت تاریخ فوق (780 هـ.ق) به خوبی روشن خواهد شد.
گنجینه آثار قم، ج 2، ص 377 و 378.
منابع
احمد محیطی اردکانی، فرهنگ کوثر، شماره 13، صفحه 60-62، فروردین 1377.

امام زاده نابینا

دیدگاه شما برای ما ارزشمند است

نظر شما چیه؟ منتظر نظرات ارزشمند شما هستیم *

دکمه بازگشت به بالا