ترکیب لشکر عمربن سعد

سپاه عمر بن سعد عمدتاً از اهالی کوفه تشکیل شده بود[1] و افراد از گروه‌های مختلف کوفی با انگیزه‌های متفاوت در آن وجود داشت.[2]بیشتر لشکریان عمر سعد را از نظر عقیدتی عثمانی‌مذهب دانسته‌اند.[3] در منابع تاریخی به عثمانی‌مذهب بودن افرادی همچون ابوبردة بن عوف ازدی،[4] شیبان بن مخروم[5]، کثیر بن شهاب[6] و هرثمة بن ابی‌مسلم تصریح شده است. برخی نویسندگان کعب بن جابر، عمر بن سعد، بشر بن سوط و عمارة بن عقبة ابی‌معیط را نیز عثمانی‌مذهب دانسته‌اند.[7] همچنین افرادی از خوارج در سپاه ابن سعد حضور داشتند.شماری از لشکریان عمر بن سعد از هواداران بنی‌امیه و از مخالفان امام علی(ع) و دشمن شیعیان او بودند؛ گفته‌اند: شیبان بن مخزوم از امام علی تنفر داشت،[8] شبث بن ربعی از سوی معاویه مأمور ترور امام حسن(ع) بود،[9] کثیر بن عبدالله شعبی با اهل بیت دشمن بود.[10] و عبدالرحمن بن ابی‌عمیر ثقفی سر عمرو بن حمق خزاعی را به انتقام عثمان بن عفان از تن جدا کرد[نیازمند منبع] همچنین محمد بن عمیر تمیمی، شمر بن ذی‌الجوشن، عمر بن سعد، کثیر بن شهاب حارثی، شبث بن ربعی، عبیدالله بن مسلم حضرمی، زحر بن قیس، خالد بن عرطفه عذری، حجار بن ابجر، اسماء بن خارجه فزاری، عزرة بن قیس، عمرو بن حجاج زبیدی، سوید بن عبدالرحمان و عمارة بن عقبة ابی‌معیط از جمله لشکریان عمر بن سعد بودند که پیشتر نزد زیاد بن ابیه علیه حجر بن عدی (از شیعیان و یاران امام علی) شهادت داده بودند.[11]شماری از آنان از اشراف کوفه بودند که به امام حسین نامه نوشته و او را به آمدن به کوفه دعوت کرده بودند اما با آمدن ابن زیاد به کوفه و تهدید و تطمیع به او پیوستند. عروة بن قیس، شبث بن ربعی، حجار بن ابجر، قیس بن اشعث، یزید بن حارث، عمرو بن حجاج و محمد بن عمیر تمیمی از این دسته بودند.[12]تعدادی از اهالی کوفه و شام با تهدید و اجبار ابن زیاد در لشکر عمر بن سعد حضور یافته بودند؛[13] عمر سعد از رفتن به جنگ با امام حسین طفره می‌رفت تا اینکه با تهدید (قتل) و تطمیع (گرفتن ملک ری) ابن زیاد مواجه شد.[14] شبث بن ربعی نیز خود را بیماری زد تا به جنگ حسین بن علی نرود اما با تهدید و تطمیع ابن زیاد راهی کربلا شد.[15]افرادی نیز با اینکه پیشتر در جنگ‌های جمل، صفین و یا نهروان در رکاب امام علی (ع) بودند در واقعه کربلا در سپاه عمر بن سعد قرار گرفتند. مانند شمر بن ذی‌الجوشن،[16] محمد بن عمیر تمیمی،[17] زحر بن قیس جعفی[18] و شبث بن ربعی.[19]
در روز عاشورا افرادی از لشکر عمر بن سعد جدا شدند و به سپاه امام حسین پیوستند. حر بن یزید ریاحی،[20] سعد بن حرث انصاری، ابوالحتوف، نعمان بن عمرو، حلاس بن عمرو، بکر بن تمیم، قاسم بن حبیب، جوین بن مالک و ابوالشعثاء کندی از آن جمله‌اند. البته برخی از نویسندگان معتقدند برخی از این افراد به قصد جنگ با امام حسین در لشکر ابن سعد نیامده بودند؛ بلکه از آنجا که ابن زیاد راه‌های خروجی کوفه را بسته بود آنان از طریق لشکر ابن زیاد خود را به امام حسین رساندند.
برگرفته از پایگاه ویکی شیعه
بله هرکس عالما و عامدا بر امام زمان خود طغیان کند قطعا جایگاهش جهنم است.
پی‌نوشت:
1. ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۲۶.
2. ر. ک. هدایت‌پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۶.
3. ر. ک. هدایت پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۶.
4. منقری، وقعة الصفین، ۱۴۰۴ق، ص۵.
5. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۲۲۱.
6. بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۰۱.
7. هدایت‌پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، ۱۳۸۹ش، ص۸۷-۹۵.
8. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۲۲۱.
9. صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۲۰-۲۲۱.
10. بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۰۱.
11. بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۰۰ق، ج۵، ص۲۵۵؛ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۶۹-۲۷۰.
12. رک: طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۵۳-۳۵۴.
13. ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹.
14. ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۶-۸۵.
15. ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۸۹-۹۰.
16. طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۸؛ منقری، وقعة‌صفین، ۱۴۰۴ق، ص۱۹۸-۱۹۵.
17. ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۴، ص۱۴۴.
18. ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۴، ص۲۰۷.
19. منقری، وقعة‌صفین، ۱۴۰۴ق، ص۱۹۸-۱۹۵.
20. طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۲۷؛ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹ق، ج۲، ص۹۹.