حضور شجاعانه پیامبر در جنگها

در اسلام ناب محمدی هدف از تشکیل نیروهای مسلح و جهاد، خشونت طلبی نیست بلکه هدف حقیقی اش تأمین امنیت و صلح است صلحی که همراه با تبعیت از قوانین یکتاپرستی باشد. هدف پیامبر اسلام تأمین آرامش عمومی و ترویج جامعه توحیدی و تعمیم عدالت و مساوات اسلامی و زدودن شرک از صفحه گیتی و گسترش دار الاسلام بود. این موضوع را می توان از مطالعه ی سیره ی پیامبر در جنگها بدست آورد.پیامبر اعظم- در جنگهایی که خودش شرکت می کرد، شخصاً فرماندهی را به عهده داشت و دستورات لازم را صادر می کرد و با سپردن مأموریت مناسب به هر یک از یگانهای لازم، اصل همکاری را در همه ی غزوه ها حفظ می کرد و با ایجاد همکاری میان صفوف گوناگون در زمان مناسب، راه پیروزی سپاه خویش را هموار می ساخت.
آن حضرت قبل از آغاز جنگ، لشکر خود را منظم می ساخت و تبلیغ می کرد و روحیه ی سربازان اسلام را تقویت می کرد و فنون و تاکتیکهای نظامی را به آنها آموزش می داد. چنانکه در جنگ احد برای خالی نگذاشتن سنگرهای مهم، توصیه ی فراوان نموده بود تا دشمن از پشت بر مسلمانان حمله نکند اما آینده ی احد و شکست مسلمانان نشان داد که این شکست در نتیجه ی سرپیچی از فرمان پیامبر و بخاطر خالی گذاشتن سنگر حساس بود.
وجود یک رهبر و فرمانده مقتدر و شجاع در بحبوحه نبرد تأثیری جدی بر روحیه و عملکرد رزمندگان دارد. رسول خدا در مواردی از رویارویی های نظامی که اهمیت ویژه داشت و غزوه نام گرفت خود شرکت می کرد و از نزدیک، جنگ را مدیریت می کرد. از لشکر سان می دید،تصمیمات کلی و سرنوشت ساز نظامی را با مشورت یارانش اتخاذ می نمود و هنگام اعزام یاران خود برای سریه ها و پیش از شروع جنگ یا در هنگامه نبرد در راز و نیاز با خدا برای یاران خود دعا می کرد.(1)
واقدی در صفحه 5 کتاب مغازی خود می گوید:
جنگ هایى که پیامبر (ص) در آنها شرکت داشت بیست و هفت جنگ است که در نه جنگ شخصاً در مبارزه هم شرکت فرمود، که عبارتند از: بدر، احد، مریسیع، خندق، قریظه، خیبر، فتح، حنین و طائف.
بی تردید شجاعت فرمانده در سرنوشت نبرد مؤثر است و رسول خدا را شجاع ترین مردم زمان خود وصف کرده اند؛(2) به گونه ای که منابع شیعی و سنی از حضرت علی(ع) نقل کرده اند که فرمود: در بحبوحة جنگ بدر، ما به رسول خدا پناه می بردیم. ایشان از همه دلیرتر بود و کسی از آن حضرت به دشمن نزدیک تر نبود.(3) در غزوه بنی غطفان شخصی به نام دعثور، پیامبر را تنها یافت که در حال استراحت است. بر آن حضرت مسلط شد و گفت: اکنون چه کسی تو را نجات می دهد؟ پیامبر با خونسردی نام خداوند را بر زبان جاری کرد. چیزی نگذشت که به قدرت الهی،دعثور لرزید و پیامبر بر او غالب شد و سخن او را تکرار کرد. آن مرد گفت: کسی نجاتبخش من نیست. سپس شهادتین گفت و به پیامبر گروید و مُبلّغ اسلام میان قومش شد.(4)
انس بن مالک مى گوید: پیامبر(ص) زیباروتر و بخشنده تر و شجاع ترین مردم بود، شبى مردم مدینه از صداى هولناکى سخت ترسیدند، و از خانه ها بیرون ریختند، پیامبر(ص) پیش از همه آنها سوار بر اسب برهنه ابى ­طلحه شده و به سمت صدا تاخته بود و چگونگى ماجرا را تحقیق فرموده بودند و مى گفتند نترسید چیزى نیست(5)
شجاعت پیامبر(ص ) آن چنان بود که بـه تـنـهایی نیز از رویارویی با دشمن پروا نداشت . در ماجرای بدر الموعد، نُعَیم بن مـسـعـود اشـجـعـی از سـوی ابـوسـفـیـان بـا شـتـاب بـه مـدیـنـه آمـد تـا رسـول خـدا را از جـنگ با ابوسفیان و سپاه قریش بترساند، اما آن حضرت فرمود: «اگر کـسـی هـم بـا مـن هـمـراهـی نـکند، تنها می روم ». بـرخـی مـفـسـّران گـفـتـه انـد کـه آیـه «فـَقـاتـِلْ فـی سـَبـیـل اللّهِ لا تـُکـَلَّفُ إ لاّ نـَفـْسـَکَ وَ حـَرِّضِ المـُؤ مـنـِیـنَ…» (6) در این باره نـازل شـده ، و بـرخی از آن استفاده کرده اند که پـیـامـبـر(ص ) شـجـاع تـریـنِ مردم بوده است .

عمران بن حصین گوید: «پیامبر(ص) در برابر لشکری قرار نگرفت، مگر اینکه او اول کسی بود که ضربه می­زد.»(7)

استقامت در میدان نبرد
شجاعت و نترسی بی مانند رسول خدا(ص ) موجب می شد که آن حضرت در هنگامه کارزار، مـحـکـم و اسـتـوار در بـرابـر دشـمـن اسـتـقـامـت ورزد و ذره ای مـتـزلزل نـشـود. در جـنـگ احـد پـس از نـافرمانی برخی در محافظت از تنگه و دور خوردن مـسـلمـانـان از سـوی گـروه سـواره نـظـام قـریـش بـه فرماندهی خالد بن ولید، کار بر مـسـلمـانـان سـخـت شـد و تـعـداد زیادی از جمله حضرت حمزه به شهادت رسیدند. دشمن این فـرصـت را غـنـیـمـت شـمـرد ودرصـدد کـشـتن پیامبر برآمد، اما آن حضرت و تعداد اندکی از اصـحـاب از جـمله حضرت علی (ع ) استقامت ورزیدند و سخت جنگیدند تا اینکه در کوه پناه گـرفـتـنـد. در ایـن جـنـگ ، پـیـامـبـر چـندین زخم برداشت.
همچنین در غزوه حنین هنگامی که ترس و اضطراب در دل مسلمانان افتاده بود، و عده­ی بسیاری از آنها فرار کرده و بسیاری کشته و زخمی شده بودند، پیامبر(ص) در جای خود محکم ایستاده و از چپ و راست با شمشیرش با دشمن مبارزه نموده و با صدای بلند می­فرمود: (انا النبی لا کذب، أنا ابن عبد المطلب) یعنی: “من پیامبر(ص) هستم و دروغی در کار نیست و من پسر عبدالمطلب هستم.(8) مسلمانان بانگ وی را شنیده و شجاعت خود را بازیافته و بار دیگر پیرامون پیامبر(ص) گرد آمده و مبارزه کردند، تا اینکه به پیروزی دست پیدا کردند. بدینسان همه پیامبر(ص) را شجاع­ترین مردمان می­دانستند و صحابه از ایشان درس شجاعت و شهامت می­آموختند.
از ابن عباس نقل شده است: «به خدا از مادر نزایید شجاع­تر و سخی­تر و فصیح­تر از محمد(ص).»(9)

همچنین نقل شده است: ابی بن خلف که از سران شرک و کفر بود؛ روزی به پیامبر(ص) گفت: من اسبی دارم که هر روز به او علف می­دهم تا چاق و چالاک شود و سرانجام سوار بر آن شده و تو را می­کشم. پیامبر(ص) در پاسخ او فرمود: «بلکه به خواست خدا من تو را می­کشم.»
هنگامی که جنگ احد رخ داد ابی بن خلف می­گفت: محمد کجاست؟ سرانجام آن حضرت را شناخت و به سوی او حمله کرد. گروهی از مسلمین جلوی او را گرفتد؛ اما پیامبر(ص) به آنان فرمود: «بگذارید جلو بیاید.» پیامبر(ص) نیزه حارث بن صمه را گرفت و به سوی ابی بن خلف حمله کرد و نیزه را بر گردن او فرود آورد؛ خراشی بر گردن او پدید آمد و نعره کشید و می­گفت: محمد مرا کشت. یارانش او را دلداری می­دادند و می­گفتند: چرا بی­تابی می­کنی؛ این خراشی بیش نیست. گفت: آری، اگر این زخم از دودمان ربیعه و مضر وارد می­شد؛ حق با شما بود.[10]
پی نوشتها:

(1) . از امام صادق(ع) نقل شده است که هرگاه پیامبر سریه ای اعزام می کرد برای آنان دعا می کرد.(الکافی، ج 5، ص 29).
(2) . الطبقات الکبری، ج 1، ص 281 .
(3) الطبقات الکبری، ج 2، ص 17؛ کلام نهم از کلمات غریب نهج البلاغه (ص 520 صبحی صالح).
(4). انساب الاشراف، ج 1، ص 377 .
(5). الطبقات الکبری، ج 1، ص 281.83
(6). نـساء / 84.
(7). صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشا د، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق، چاپ اول، ج7 ص47.
(8). طبری، محمد بن جریر، پیشین، ج3 ص76 و بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، پیشین، ج1 ص177 و واقدی، محمد بن عمر، پیشین، ج3 ص902.
(9). خرگوشی، ابوسعید واعظ، شرف النبی، تحقیق محمد روشن، تهران، بابک، 1361ش، ص120.
(10). بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوة،ج3 ص325.
برگرفته از پایگاه گفتگوی دینی